رفتارشناسی مقتدی صدر در تحولات اخیر عراق

فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال بیست و سوم، شماره ۱، پياپي ۸۹، بهار ۱۴۰۱؛ صفحات ۷۳-۱۰۶

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده :

* احمد زارعان

* استادیار دانشکده و پژوهشکده مطالعات بین‌الملل دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

در حال حاضر، جریان صدر مهم‌ترین و تأثیرگذارترین جریان سیاسی ـ اجتماعی عراق محسوب می‌شود و رهبر این جریان، مقتدی صدر، از جایگاه برجسته‌ای در بین سیاسیون عراقی برخوردار است. جریان صدر که در مکتب فکری و عملی آیت‌الله شهید سیدمحمد صدر ریشه دارد، در سال‌های پس از ۲۰۰۳، به‌تدریج به یکی از مهم‌ترین جریا‌ن‌های سیاسی عراق تبدیل شد و رهبر جوان آن توانست سرمایه اجتماعی قابل توجه این جریان را به سرمایه سیاسی بزرگی تبدیل کند؛ تا حدی که در انتخابات‌های پارلمانی عراق در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱، جریان صدر با کسب بیشترین کرسی پارلمانی به محور تشکیل دولت در عراق تبدیل شد. پس از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق در اکتبر ۲۰۲۱، در حالی که تصور می‌شد با توجه به پیروزی تقریباً قاطع جریان صدر و کسب ۷۳ کرسی توسط این جریان، دولت جدید عراق به‌زودی تشکیل و پروسه سیاسی تکمیل شود، روند تشکیل دولت با موانع جدی رو‌به‌رو شد و کماکان چشم‌انداز روشنی برای حل پایدار اختلافات و بن‌بست سیاسی عراق وجود ندارد. این مقاله با مسلّم تلقی کردن این پیش‌فرض که جریان صدر و رهبر آن یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین عوامل مؤثر در پیدایش وضع موجود هستند، بررسی کنش صدر در تحولات اخیر را به‌عنوان هدف خود برگزیده است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد کنش مقتدی صدر از الگوی کنش‌های پوپولیستی پیروی می‌کند و مقتدی صدر با اتخاذ رویکردهای پوپولیستی در عرصه‌های ایدئولوژی، گفتمان و کنش سیاسی تلاش می‌کند فضای سیاسی ـ اجتماعی عراق را به نفع خود مدیریت کند.

واژگان کلیدی

عراق، مقتدی صدر، پوپولیسم

عنوان مقاله [English]

Behaviorism of Moqtada Sadr
in the recent developments in Iraq

نویسنده  [English]

 Ahmad Zarean

چکیده [English]

Abstract

Currently, the Sadr movement is considered the most important and influential political-social movement in Iraq, and the leader of this movement; Moqtada Sadr has a prominent position among Iraqi politicians. The Sadr movement, which is rooted in the school of thought and practice of Ayatollah Martyr Seyyed Mohammad Sadr, in the years after 2003, gradually became one of the most important political movements in Iraq, and its young leader was able to turn the significant social capital of this movement into a great political capital. So much so that in the Iraqi parliamentary elections in 2018 and 2021, Sadr’s movement became the axis of government formation in Iraq by winning the most parliamentary seats. After holding early Iraqi parliamentary elections in October 2021, while it was thought that the new Iraqi government would soon be formed and the political process would be completed due to the almost decisive victory of the Sadr movement and the acquisition of 73 seats by this movement, the process of forming a government faces serious obstacles. faced, and there is still no clear perspective for a lasting solution to Iraq’s political deadlock and differences. This article, considering the premise that Sadr’s movement and its leader are one of the main and most important factors in the emergence of the current situation, has chosen as its goal to examine Sadr’s actions in recent developments. The findings of the article show that Moqtada Sadr’s actions follow the pattern of populist actions and Moqtada Sadr tries to manage the political-social atmosphere of Iraq for his own benefit by adopting populist approaches in the fields of ideology, discourse and political action.

واژگان کلیدی[English]

Keywords

Iraq, Moqtada Sadr, populism

عنوان مقاله [العربية]

سلوكیة مقتدى الصدر فی التطورات الأخیرة فی العراق

چکیده [العربية]

المخلص

یعتبر التیار الصدری حالیا أهم حركة سیاسیة واجتماعیة مؤثرة فی العراق ولدی زعیم هذه الحركة السید مقتدى الصدر مكانة بارزة بین السیاسیین العراقیین، وأصبح التیار الصدری المتجذر فی مدرسة فكر وممارسة آیة الله الشهید السید محمد صدر فی السنوات التی أعقبت عام ۲۰۰۳ تدریجیاً من أهم الحركات السیاسیة فی العراق، واستطاع زعیمه الشاب تحویل رأس المال الاجتماعی الكبیر لهذا التیار إلى رأس مال سیاسی كبیر إلى حد أنه فی الانتخابات البرلمانیة العراقیة عامی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ حیث أصبح التیار الصدری محور تشكیل الحكومة فی العراق بفوزه بأكبر عدد المقاعد النیابیة، وبعد إجراء انتخابات نیابیة عراقیة مبكرة فی تشرین الأول (أكتوبر) ۲۰۲۱، حیث كان یعتقد أن الحكومة العراقیة الجدیدة ستتشكل قریباً وأن العملیة السیاسیة ستكتمل بسبب الانتصار شبه الحاسم للتیار الصدری وحصول هذه الحركة على ۷۳ مقعداً، تواجه عملیة تشكیل الحكومة عقبات خطیرة، ولا تزال قائمة ولا یوجد منظور واضح لحل الخلافت وخروج دائم من المأزق السیاسی، وهذا المقال آخذًا فی الاعتبار الفرضیة القائلة بأن التیار الصدری وزعیمه هما أحد العوامل الرئیسیة والأكثر أهمیة فی نشوء الوضع الحالی، ویحاول لدراسة تصرفات زعیم التیار الصدری فی التطورات الأخیرة، و تظهر نتائج المقال أن تصرفات مقتدى الصدر تتبع نمط الأفعال الشعبویة، وأن مقتدى الصدر یحاول إدارة الجو السیاسی والاجتماعی للعراق لمصلحته الخاصة من خلال تبنی إجراءات شعبویة فی مجالات الأیدیولوجیا والخطاب والعمل السیاسی.
كلمات مفتاحیة

الكلمات المفتاحية

العراق، ومقتدى الصدر، والشعبویة