تجزيه و تحليل نقش شبکه‌هاي اجتماعي مجازي در جنبش‌هاي اجتماعي جديد با تأکيد بر تحولات مصر آسيا
فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال هفدهم، شماره ۳، پياپي ۶۷، پاییز ۱۳۹۵؛ صفحات ۵-۴۸
چکیده
خیزشها و تحولات جهان عرب که با اعتراضات تونس آغاز شد، موجی از درخواستها و مطالبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را به همراه داشت که اقشار مختلف مردم را در برگرفت و سپس به سایر کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله مصر سرایت نمود. به طورکلی، این تحولات در حال تغییر دادن برخی از نظامهای سیاسی منطقه، نظم منطقهای موجود و همچنین تأثيرگذاری بر منافع و رویکرد قدرتها در خاورمیانه است. خیزشها و قیامها در جهان عرب یک دوره تاریخی برای منطقه و برای سایر نقاط دنیا بود. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که در تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا به‌ويژه در مصر در سال ۲۰۱۱، شبکههای اجتماعی مجازی در این تحولات از چه نقشی برخوردار بودند؟ در این پژوهش سعی شده با نگاهی جامعهشناسانه در قالب تئوری جنبش اجتماعی جدید آلبرتو ملوچی در خصوص کنش تعاملی و هویتمحور، به تحلیل جنبش مصر پرداخته شود. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که شبکههای اجتماعی مجازی بسترهای لازم برای شکلگیری هویت جمعی میان معترضان مصری و همچنین بسیج منابع مادی، اخلاقی و انسانی حول ارزشها و اهداف مشترک را فراهم کرد و با ایجاد پل ارتباطی بین دنیای مجازی و عرصه واقعی، شرایط را برای سازماندهی و رهبری اعتراضات طی سال ۲۰۱۱ در مصر فراهم کرد. مقاله حاضر از نظر شرايط پژوهش، يك بررسي توصیفی ـ تحلیلی و از نظر هدف، يك بررسي کاربردی است.
واژگان کلیدی
جنبش اجتماعی جدید، شبکههای اجتماعی مجازی، هویت جمعی، کنش تعاملی، جنبش مصر
عنوان مقاله [English]
Critical Evaluation of the Role of Social Media in the Emergence of New Social Movement; A Case Study of the Developments in Egypt
نویسنده [English]
Toraj Afshoun
چکیده [English]
Abstract
The embrace of the developments in Arab World that began with the uprisings of the Tunisian who urged for their political, economic and social demands quickly encompassed different social groups as well as other countries in Middle East and North of Africa including Egypt.
In general, these developments not only changed some of the political systems in the region, but also affected the existing regional order and the benefits of the powers in the Middle East and their approaches. Revolts and uprisings in Arab World can be considered as a historical phase for the region and for the rest of the world. The main question this paper attempts to address is that by bearing the developments of the Middle East and North of Africa and Egypt in particular, what role did the social media play in these uprisings? The researcher has also tried to examine the Egyptian Movement from a sociological perspective by employing Alberto Melucci’s theory of the New Social Movement and his interactive actions and identity-centered ideology. The findings indicate that social media acted as a platform for the emergence of the collective identity among Egyptian protesters and facilitated the financial, ethical and humane unification over the shared values and goals. It is also addressed that social media by bridging the virtual and real spaces, provided the conditions for organizing and leading the protests in Egypt. In terms of method, the current paper has benefited from a descriptive-analytical method and in terms of objective, this research can be considered a pragmatic study.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
The New Social Movement, Social Media, Collective Identity, Egypt Movement, Interactive Action
عنوان مقاله [العربية]
تحليل ودراسة دورالشبکات الإجتماعية الإفتراضية في الحرکات الإجتماعية الجديدة بالترکيز علي مستجدات مصر
چکیده [العربية]
المخلص
الثورات و التطورات في العالم العربي بدأت باشتعال الإحتجاجات في تونس، وحملت معها سيل من المطالب السياسية، الإقتصادية والإجتماعية. والتي احتوت جميع أطياف الشعب من ثمّ انتقلت إلى جميع دول الشرق الأوسط وإفريقيا ومنها مصر. وبالإجماع تعتبر هذه المستجدات عامل تغيير بعض الأنظمة السياسية في المنطقة, بالإضافة لتغيير النظام الحالي والتأثير على المصالح والمنهج السلطوي في الشرق الأوسط. تعتبر الثورات والحركات في العالم العربي نقطة تحول تاريخي على صعيد المنطقة والعالم أجمع. السؤال الأساسي لهذه المقالة هو: ماهو دور الشبكات الإجتماعية الإفتراضية في مستجدات الشرق الأوسط وشمال أفريقيا وبالأخص في مصر من عام ۲۰۱۱؟ حاولنا في هذا التحقيق تحليل الحراك المصري عن طريق النظر للموضوع من زاوية فهم المجتمع وتحليلة ضمن الإطار النظري لنطريةالحراك الإجتماعي الجديد لألبرتو ملوسي، حول الإجراءات التفاعلية ومحورية الهوية. كما أنّ نتائج التحقيق تخلص إلى أنّ الشبكات الإجتماعية الإفتراضية تهيئ الأرضيات المناسبة لتكوين الهوية الإجتماعية بين المعارضين المصريين وكذلك تعبئة الموارد المادية، الأخلاقية والإنسانية ضمن إطار القيم والأهداف والمشتركة. وعن طريق تأسيس جسر ارتباط بين العالم المجازي والحقيقي من أجل تنطيم وقيادة الإحتجاجات خلال عام ۲۰۱۱ في مصر.
هذه المقالة وفق إطار التحقيق تعتبر دراسة وصفية – تحليلية، ومن ناحية الهدف؛ تعتبر دراسة عملية.
الكلمات المفتاحية
حراك إجتماعي جديد، الشبكات الإجتماعية الإفتراضية، الهوية الجماعية، الإجراءات والأنظمة التفاعلية، ثورة مصر
منابع فارسي
ـ کاستلز، مانوئل (۱۳۸۴)، مانوئل کاستلز و مارتین اینس (گفت‌و‌گوهایی با مانوئل کاستلز)، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
ـ واعظی، محمود (۱۳۹۲)، بحرانهای سیاسی و جنبشهای اجتماعی، تهران، انتشارات: وزارت امور خارجه.
ـ موثقی گیلانی، احمد، بهزاد عطارزاده (۱۳۹۱)، نقش و تأثير فضای مجازی بر جنبشهای اجتماعی: مطالعه موردی مصر، فصلنامه پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره ۳٫
منابع انگليسي
-Baron, R. S. and Norbert L. K (2003) Group Process, Group Decision, Group Action. 2nd edition. Buckingham: Open University Press.
-Bhuiyan, S.(2011). Social Media and Its Effectiveness in the Political Reform Movement in Egypt. Middle East Media Educator( 1) .
-Dubai School of Government, “Civil Movements: The Impact of Facebook and Twitter.” Arab Social Media Report 1 (2011) Accessed 25 October, 2011. www. arabsocialmediareport. com.
-El Armani, I. (2011). January 2011: Making fun of pharoah. Foreign Policy special report Revolution in the Arab World: Tunisia, Egypt, And the Unmaking of an Era.
-Etling, B., Kelly, J., Faris, R., & Palfrey, J. (2009). Mapping the Arabic Blogosphere : Politics , Culture , and Dissent. Dissent
-Ghonim, W. (2011). “Inside the Egyptian Revolution.”TED Conference, Cairo, Egypt, March.http://ted.com/talks/wael_ghonim_inside_the_egyptian_revolution.html.
-Jenknis, JC.(1983)Resourse mobilization theory and the study of social movements, Annual Review of Sociology, 9:527-553.
-Lim, M. (2012) ‘Clicks, Cabs, and Coffee Houses: Social Media and Oppositional Movements in Egypt, 2004-2011’, Journal of Communication 62(2): 231-248.
-Malky, R. A. (2007). Blogging for Reform : the Case of Egypt. Arab Media & Society, (1).Retrieved from http://www.arabmediasociety.com/?article=12.
-Melucci, A.(1989) Nomads of the Prasent: Social Movements and Individual Needs In Contemporary Society, London,.Hutchinson Press.
-Melucci, A.(1995). The Process of Collective Identity.Temple University Press.
-Rosenberg, T. (2011). Revolution U. Foreign Policy special report Revolution in the
-Wolman, D. (2011) ‘How the January 25 Egyptian Revolution Was Organized’, The Atlantic Monthly 5 (4), <http://www.theatlantic.com/technology/archive/2011/05/how the-january-25-egyptian-revolution-was-organized/238336/>. Accessed on 25 September 2012.
-Abdel-Latif, A., H. Rizzo and A. El-Moghazy (2010) .Changing Values AmongEgyptian Youth: A Decade of Survey Findings’, paper delivered at Workshop on Theoretical and Methodological Issues in the Study of Values and Value Change in Islamic Countries, Cairo, Egypt, May 17.
-Arab Social Media Report1, 1. Dubai: January 2011.
-Ghonim, W. (2012) Revolution 2: 0: A Memoir and Call to Action. Houghton: Mifflin Harcourt.
