راه‌هاي خروج از بحران خاورميانه

فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، شانزدهم، شماره ۲، پياپي۲۶، تابستان ۱۳۹۴؛ صفحات ۳۵-۶۰

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده:

* اميرحامد آزاد

* دانشجوي دوره دكتري روابط بين‌الملل 

چکیده

در ادبیات نظری جنگ چریکی، اصلي محوري وجود دارد که بر مبنای آن مبارزه نامتعارف از جهات سیاسی، نظامی و اقتصادی همواره وابسته به طرفي دولتی است که «ذي‌نفع سوم» خوانده می‌شود. چريك‌ها مبارزانی هستند که وقتی در صفحه شطرنج سياسي منافع طرف ذي‌نفع سوم را به خطر اندازند، صرفاً به اندازه «گوشت دم توپ» ارزش دارند؛ بنابراین در نهایت پایانِ رابطه طرف دولتی (سوم) با چریک‌ها به «سیاه‌چاله»‌اي برای چریک‌ها تبدیل خواهد شد. به نظر مي‌رسد این بنیان نظری درباره داعش نیز صادق است؛ چنان كه مي‌توان با تدوين شکلی از یک ضد استراتژي در مقابل استراتژیِ ذي‌نفع سوم، رابطه داعش با «ذي‌نفع سوم» را به «سياه‌چاله» بدل کرد. این روند دست‌كم در بعد نظری به فرایند خودنابودسازی داعش توسط کنشگران ذي‌نفع در بقای این سازمان خواهد انجامید.

واژگان کلیدی

مرکز ثقل، قابلیت‌های حیاتی، الزامات حیاتی، آسیب‌پذیری‌های حیاتی، ذي‌نفع سوم، هرج و مرج سازنده

عنوان مقاله [English]

Ways to get out of the crisis in the Middle East

نویسنده  [English]

Amir hamed Azad

چکیده [English]

Abstract

There is a core principle in Guerrilla war literature that due to this an unconventional struggle depends on the governmental partner in political, military and economic aspects, which is called “Third parties”.

Guerrillas are worthless warriors when they threaten the interests of “Third Parties” in policy chess.  So finally, the relationship between the governmental partners (Third Parties) with the guerrillas will end up to a “black hole” for the guerrillas.

It seems this theoretical issue is right in the term of ISIS. Therefore, it is possible to make the relationship of ISIS with the Third Parties to a black hole by planning an anti strategy against the strategy of Third Parties.

At least this process in theory will end up to self-destruction of ISIS by actors who was interested in the survival of the organization before.  

واژگان کلیدی[English]

Keywords

gravity center, essential abilities, essential requirements, essential vulnerabilities, third parties, constructive chaos

عنوان مقاله [العربية]

سبل الخروج من الأزمة في الشرق الأوسط

چکیده [العربية]

المخلص

في أدبیات حرب العصابات، هناك محور رئيسي، دائماً ما یعتمد علی أساسه القتال غير التقليدي من الجوانب السياسية والعسكرية والاقتصادية، على طرف حكومي یُدعی “الطرف المنتفع الثالث”. رجال حرب العصابات هم المقاتلون الذين عندما یعرّضون مصالح الطرف المنتفع الثالث للخطر في لوحة الشطرنج السياسية، فلا قیمة لهم سوی بقدر “قود المدافع”. لذلك، ستتحول نهایة العلاقة بین الطرف الحكومي (الثالث) مع مقاتلي حرب العصابات، إلی “ثقب أسود” للمقاتلین في آخر المطاف. ويبدو أن هذا الأساس النظري یصدق علی داعش أیضاً؛ بحيث يمكن من خلال تطوير شكل من أشكال استراتيجية مضادة أمام استراتيجية الطرف المنتفع الثالث، تحویلُ علاقة داعش مع “الطرف المنتفع الثالث” إلى “ثقب أسود”. وستؤدي هذه العملية من الناحية النظرية على الأقل، إلى عملية تدمیر داعش للذات من قبل الجهات المعنية ببقاء هذا التنظیم.

الكلمات المفتاحية

مركز الثقل، القدرات الحيوية، المتطلبات الحيوية، نقاط الضعف الحيوية، الطرف المنتفع الثالث، الفوضى الخلاقة

پایان‌نامه فارسی

ـ آزاد، امیرحامد (۱۳۹۱)، بررسي تطبیقی روابط سیاسی و امنیتی جمهوري اسلامی ایران، جمهوری ترکيه با جمهوری عربی سوریه، دولت خودگردان و حماس و تأثير آن بر جريان مقاومت مسلحانه اسلامي در فلسطين (۲۰۱۲- ۲۰۱۱)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دانشکده علوم سیاسی، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد.

 

گزارش‌های فارسی

ـ آزاد، امیرحامد (۱۳۹۴)، «بررسی ابعاد و دامنه بحران پنج روزه: از شبکه «پ.ک.ک» تا ۳۰۰۰ سلول خاموش داعش»، هفته‌نامه بدر، مؤسسه ‌اندیشه‌سازان نور، ش ۱۱٫

ـ آزاد، امیرحامد (۱۳۹۴)، «ترتیبات ایجاد منطقه امن در کردستان سوریه و سناریوهای پیش‌ رو»، هفته‌نامه بدر، مؤسسه اندیشه‌سازان نور، ش ۱۲٫

 

پايگاه‌هاي خبری فارسي

ـ بخش فارسي پايگاه اطلاع‌رساني مقاومت اسلامي لبنان، «سخنرانی سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، در جشن هشتمین سالگرد پیروزی حزب‌الله در جنگ ۳۳ روزه»:

 http://www.moqawama.ir/?speech=930118&title=

 

كتب عربي

ـ السعیدی، اسامه و دیگران، (۲۰۱۴)، استان الانبار، احزاب و جریان‌های سیاسی و دینی در استان الانبار، مرکز العراق الدراسات.

ـ الهاشمی، محمد صادق (۲۰۱۳)، سنه العراق: دراسه فی ابرز التحولات السیاسیه الاحزاب السنیه فی العراق بعد عام ۲۰۰۳، سلسله اصدارات مرکز العراق للدراسات: ۶۲٫

 

نشريات عربي

ـ نشرة النبأ، حصاد العمليات العسكرية للدولة الإسلامية، لسنة ۱۴۳۳ في العراق منتدى ثورة العراق:

https://azelin.files.wordpress.com/2014/04/al-binc481-magazine-1.pdf

 

پايگاه‌هاي خبری عربي

ـ أخبار العراق (۲۰۱۵)، «مصدر يكشف أسماء السياسيين التي وُجِدَت بهاتف الدوري»:

http://www.waradana.com/news/iraq/43/81044/

ـ عبدالله، دلشاد (۲۰۱۴)، تجار يروون لـ الشرق الأوسط كيفية تهريب نفط «داعش»:

http://www.shababek.de/pw3/?p=4109

ـ الدوري (۲۰۱۴)، «خطاب المهيب الركن عزة ابراهيم الدوري»، تموز:

 https://www.youtube.com/watch?v=2zbJfreEEbQ

ـ الحركة الشعبية لاجتثاث البعث (۲۰۱۴):

http://www.no-ba3th.com/news.php?action=view&id=258

ـ فرحات، الياس (۲۰۱۴ الف)، قوات البيشمركة على خط الجبهة في خازر على بعد ۴۰ كلم من اربيل:

http://www.assafir.com/Article/1/365615

ـ دبابنه، ريتا (۲۰۱۴)، «أنابيب مدفونة تمتد عبر الحدود بالفيديو والصور: كيف يهرب داعش النفط السوري تحت سمع ونظر الأمن التركي»: http://24.ae/article/115357/

ـ راديو المربد (۲۰۱۵ الف)، «قائمة تحمل ۴۴ الف توقيع مواطن بصري تقدم للمفوضية لتحويل المحافظة الى اقليم»:

 http://almirbad.com/news/view.aspx?cdate=15042015&id=0643269f-bd13-4142-bccc-df90920901fc

منابع لاتين

– Ali, Fadhil, (2009), “Reviving the Iraqi Ba’ath: A Profile of General Muhammad Yunis al-Ahmad”, Terrorism Monitor,Vol VII, Issue 3: The Jamestown Foundation: http://www. jamestown.org/ fileadmin/JamestownContent/TM_007_3.pdf

– ARANews (2014), Erbil Hosts Terrorists and Ex-Baathists: Iraqi PM: http:// aranews. net/2014/07/erbil-hosts-terrorists-ex-baathists-iraqi-pm/

– Bergen & Others, (2008), Bombers, Bank Accounts and Bleedout: Al‐Qaida’s Road in and Out of Iraq: Combating Terrorism Center: https: //www. ctc.usma.edu/v2/ wpcontent/ uploads/ 2011/12/Sinjar_2_FINAL.pdf

– Baram, Amatzia, (2011), From Militant Secularism to Islamism: The Iraqi Ba’th Regime 1968-2003, History and Public Policy Program, Occasional Paper, Conflict Records Research Center (CRRC) at the National Defense University http://www.wilsoncenter.org/sites/ default/ files/From%20Militant%20Secularism%20to%20Islamism.pdf

– Barnes, Julian, (2014), “Sunni Extremists in Iraq Occupy Hussein’s Chemical Weapons Facility”, Wall Street Journal, June19, http://online.wsj.com/articles/sunni-extremistsin-iraq-occupy-saddams-chemicalweapons-facility-1403190600B. B.C:2014:A:http:// www.bbc.co. uk/ persian/world/2014/07/140701_l03_iraq_kurdistan_independence.shtml

CPA/ORD/28 JUNE 2004/100: Coalition Provisional Authority Order Number 100, Transition of Laws, Regulations, Orders, and Directives Issued by the Coalition Provisional Authority: http://www.iraqcoalition.org/regulations/20040628_ CPAORD_100_Transition_ of_Laws__Regulations__Orders__and_Directives.pdf

CFR (2005), B: IRAQ: Infiltration of Iraqi Forces: Sharon Otterman, February 28, http:// www. cfr.org/iraq/iraq-infiltration-iraqi-forces/p7828

Cordesman, Anthony H. Milestones, (2006), Iraq: Milestones, Benchmarks, and Real World Options, http://csis.org/files/media/csis/pubs/061030_iraq_benchmarks.pdf

Cowell, Alan, (2014), “Low-Grade Nuclear Material is Seized by Rebels in Iraq,U.N. Says,” New York Times, July 11, http://www.nytimes.com/2014/07/11/world/middleeast/iraq.html?_r=0

Caris, Charles C. & Reynolds, Samuel, (2014), “ISIS Governance in Syria”, Middl East Security Report 22, Published in the United States of America by the Institute for the Study of War: http://www.understandingwar.org/sites/default/files/ISIS_Governance.pdf

Cafarella,Jennifer, (2015), Syrian Jihadists Jihadists Signal Intent for Lebanon, Backgrounder, Published in the United States of America by the Institute for the Study of War: http://www.understandingwar.org/sites/default/ files/Syrian_Backgrounder_ approved_ 0.pdf

Maj Susan E, Durham, (1997), Chaos Theory for Thepractic Almilitary Mind, In Partial Fulfillment of the Graduation Requirements of ACSC, AU/ACSC/0229/97-03: http://www. au.af.mil/au/awc/awcgate/acsc/97-0229.pdf

Dobbins, James, (2003), …America’s Role in Nation- BuildingFrom Germany to Irag: Rand.http:// www. rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1753/ MR1753. pref. pdf

Dabiq, Issue1, (1435), “The Return of Khilafah”: ۱-۲۶

Durham, Maj Susan E, (1997), Chaos Theory for The Practical Military Mind, In Partial Fulfillment of the Graduation Requirements of ACSC,AU/ACSC/0229/97-03: http://www. au. af. mil/au/ awc/awcgate/acsc/97-0229.pdf

Dabiq, Issue2, Ramadan 1435, The Felood: https:// azelin. files.wordpress.com/ 2014/07/ islamic-state-e2809cdc481biq-magazine-2e280b3.pdf

DABIQ, Issue 4: The Faild Crusade: http://media.clarionproject.org/files/islamic-state/islamic-state- isis- magazine-Issue-4-the-failed-crusade.pdf

DABIQ, Issue 5: Remaining and Expanding: http://media.clarionproject.org/files/islamic-state/isis-isil-islamic-state-magazine-issue-5-remaining-and-expanding.pdf

DOD News Briefing with Gen, Odierno from the Pentagon, Presenter: Commander, U.S. Forces-Iraq Gen.Raymond Odierno, June 04, 2010, http://www.defense.gov/transcripts/ transcript.aspx?transcriptid=4632

Gavrilis (2005), Who are the Infiltrators?, James A. Gavrilis: http://www.cfr.org/iraq/iraq-infiltration-iraqi-forces/p7828

Hamilton, Eric (2008), The Fight for Mosul: March 2003 – March 2008, A Publication of the Institute for the Study of War And Weekiyst Standard, Com: https://www. Under standingwar. org/sites/default/files/reports/Iraq%20Report%208.pdf

Huria, Sonali, (2008), “Failing and Failed States The Global Discourse”, Institute of Peace and Conflict Studies, New Delhi, Developing an Alternative Framework for Peace and Security in the Region, NO 75: http://ipcs.org/pdf_file/issue/488058650SR62-Raji-NDeal.pdf

HIS (2015), “Leaked Report Indicates Islamic State Contingency’s Capability to Mount Attacks in Turkey, Targeting Western Diplomatic and Commercial Assets: http://www. janes. com/ article/48123/leaked-report-indicates-islamic-state-contingency-s-capability-to-mount-attacks-in-turkey-targeting-western-diplomatic-and-commercial-assets

Kozak, Christopher, Cafarella, Jennifer & Ball, Nicolas, (2015), ISIS in Syria Campaign Update, http://iswsyria.blogspot.com/2015/04/isis-in-syria-campaign-update-march-31.html

ISIS: Portrait of a Jihadi Terrorist Organization, (2014), The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center, At the Israel Intelligence & Heritage Commemoration Center: http://www.terrorism-info.org.il/en/article/20733

Echevarria, Antulio J., (2002), Clausewitz’s Center of Gravity: Changing Our Warfighting Doctrin – Again! :Strategic Studies Institute: http://www.strategicstudiesinstitute. army. mil/pdffiles/PUB363.pdf

Lewis, Jessica  (۲۰۱۳), AQI Resurgent, Parts I & II, ISW, September – October, Published in the United States of America by the Institute for the Study of War:  http:// understan dingwar. Org/sites/default/files/JessVBIED_PartII_3Oct.pdfandhttp://understandingwar.org/sites/default/files/AQI-Resurgent- 10Sept_0.pdf

Lewis, Jessica D. (2014), The Islamic State: A Counter-Strategy for a Counter-State: Middle East Security Report 21, Published in the United States of America by the Institute for the Study of War:http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Lewis-Center%20 of % 20gravity.pdf

Pavel, Ryan, (2012), The De-Baathification of Iraq The Development and Implementation of an Ostensibly Necessary Vetting Policy That turned into a Tool of Sectarianism, International Studies – Honors in the University of Michigan: http://deepblue.lib.umich.edu /bitstream/ handle/2027.42/91888/rpavel.pdf?sequence=1

Roggio, Bill & Weiss, Caleb, (2015), Islamic State Assaults Baiji Oil Refinery, http://www. longwarjournal.org/archives/2015/04/islamic-state-assaults-baiji-oil-refinery. php

Schmitt Chmitt, Carl, (2004), The Theory of the Partisan, A Commentary / Remark on the Concept of the Political, 1962, Translated by A. C. Goodson, Michigan State University, East Lansing: http://obinfonet.ro/docs/tpnt/tpntrex/cschmitt-theory-of-the-partisan.pdf

Trainor, (2005), Who Are the Infiltrators?: Three-star Marine General Bernard Trainor: http://www.cfr.org/bio.php?id=8496

RT. com (2014), Syrian Kurds Declare Autonomy on eve of Geneva 2 Published time: January 21, 2014: http://rt.com/news/syria-kurds-autonomy-geneva-989/

– U.S. Department of Treasury (2014), Remarks of Under Secretary for Terrorism and Financial Intelligence David S. Cohen at The Carnegie Endowment for International Peace, “Attacking ISIL’s Financial Foundation”: http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/jl2672.aspx

– VOA, (2014 a), http://ir.voanews.com/content/izadi-iraq/1972520.html

– Wintrobe, Ronald (2001), How to Understand, and Deal with Dictatorship: an Economist’s View, Political Economy Research Group University of Western Ontario, London, Ontario N6A5C2, Canada: http://www.rochelleterman.com/ComparativeExam/sites/ default/files/ Bibliography%20 and%20Summaries/Wintrope%202002.pdf

– Weiss, Caleb (2015 b), Islamic State Uses Drones to Coordinate Fighting in Baiji: http://www.longwarjournal.org/archives/2015/04/islamic-state-uses-drones-to-coordinate-fighting-in-baiji.php