شناخت‌شناسی جریان فتح‌الله گولن در ترکیه
فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال بیستم، شماره ۴، پياپي ۷۶، زمستان ۱۳۹۷؛ صفحات ۶۰-۸۳
چکیده
در پی سرنگونی رژیم بعثی صدام و شکل‌گیری نظام سیاسی جدید در عراق، سياست این کشور در برخورد با حوزه عربی و بین‌الملل در راستای حل اختلافات برجاي مانده از دوران صدام، کاهش تنش با کشورهاي همسايه و عدم دخالت در امور داخلي آنها و حضور فعال در مجامع بين‌المللي به‌ويژه در موضوعاتي مانند مبارزه با تروريسم، افراط‌گرايي و چالش‌هاي زيست‌محيطي بوده است.
در سمت مقابل، دولت‌هاي عربي در قبال ساخت سیاسی عراق جدید رویکرد تقابلی را به کار گرفتند زیرا اين دولت‌ها، عراق با محوريت شيعه را نمي‌پذيرفتند و از سوي ديگر ضمن به حاشيه رفتن جريان سني در عرصه سياسي، نسبت به تأثیرگذاري نظام حاکميتي اين کشور در منطقه که بر پايه مؤلفه‌هاي دموکراسي شکل گرفته بود، بيم داشتند و این در حالی بود که حکومت‌های عراق پسا ۲۰۰۳ با تقويت بال عربي عراق به دنبال جلب اعتماد کشورهاي عربي و بهبود مناسبات این کشور با دولت‌هاي عربي بودند.
بعد از ورود داعش به عراق و موفقيت نيروهاي عراقي با محوريت حشد شعبي در مهار و کنترل اين گروه تروريستي، رويکرد کشورهاي عربي و به‌طور خاص عربستان سعودي در تعامل با حاکميت شيعي عراق با يک تغيير تاکتيکي همراه بود و نزديکي و تعامل هر چه بيشتر با جريان‌هاي شيعي و حاکميت عراق در دستور کار اين کشورها قرار گرفت.
در این مقاله با استفاده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و انجام مصاحبه تلاش شده، ضمن تبیین پيش‌ران‌ها و پس‌ران‌های تقويت روابط حاکميت عراق با حوزه عربي، به سناریوهای احتمالی روابط عراق با حوزه عربی (به طور خاص سعودی) پرداخته شود.
یافته‌های مقاله حاکی از آن است که منحنی همکاري‌ها و مناسبات عراق با عربستان سعودی در کوتاه‌مدت و یا حتی میان‌مدت رو به رشد خواهد بود اما روند تعاملات دو طرف، با توجه به اینکه رویکرد جدید عربستان به عراق جنبه تاکتیکی داشته و سعودی به صورت راهبردی به دنبال تقویت مناسبات با عراق نیست، در بلندمدت تداوم نخواهد یافت.
واژگان کلیدی
ترکیه، فتح‌الله گولن، جریان گولن، جماعت خدمت، رجب طیب اردوغان
عنوان مقاله [English]
Epistemology of the Fethullah
Gulen Stream in Turkey
نویسنده [English]
Dr. Shuaib Bahman
چکیده [English]
Abstract
In recent years, a trend has grown in Turkey, though it know itself influenced by the thoughts of Said Nursi, a distinguished Muslim Turk scholar, but has presented a new model in various ways. This trend, which is generally blended with the name of its leader, Fethullah Gulen, is also known as the Congregation of Service, the Noorchis Flow and the Gulen community. Not only this trend known as one of the major trends in the modern Turkey but also in the region is known as an influential one, and has been growing in recent years in areas such as the Balkans, Central Asia and the Caucasus, Africa and even the United States. Considering the importance this trend has had over the past years in Turkish society, politics and economy, as well as the fact that Gulen’s trend is intellectually and ideologically competitive and even contradictory to the revolutionary Islamic model of the Islamic Republic of Iran, and over the past few years, its Anti-Shiite and anti-Iranian positions have increased, the study of the nature and extent of the religious and political influence of this trend is of great importance. Accordingly, the main focus of this paper is on the epistemology of the Fethullah Gulen trend in Turkey.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Turkey, Fethullah Gulen, Gulen trend, Congregation of Service, Recep Tayyip Erdoğan
عنوان مقاله [العربية]
نظرية المعرفة الخاصة للحرکة فتح الله غولن في تركيا
چکیده [العربية]
المخلص
في السنوات الأخيرة، ظهر اتجاه في تركيا، وهو يعتبر نفسه متأثرًا بأفكار سعيد نورسي وهو باحث تركي بارز، لکن من نواح كثيرة، قدّم نموذجًا جديدًا. تُعرف هذه العملية، المرتبطة عادةً بزعيمها، فتح الله غولن، أيضًا معروف باسم “مجمع الخدام”، ونورشی، وجماعة جولن. ليس فقط في تركيا الحديثة، ایضا فی المنطقة المعروف باسم واحدة من التيارات الهامة، وشهدت على مر السنين نموًا متزايدًا في مناطق مثل البلقان وآسيا الوسطى والقوقاز وأفريقيا وحتى الولايات المتحدة. غير. بالنظر إلى أهمية هذا الاتجاه في السنوات الأخيرة في المجتمع التركي والسياسة والاقتصاد، فضلاً عن حقيقة أن غولن يتنافس من الناحية الفكرية والمثالية مع النموذج الثوري لجمهورية إيران الإسلامية وحتى في تناقضه معه، وفي السنوات الأخيرة. إن مواقفها المناهضة للشيعة وإيران ارتفعت، إن التحقيق في طبيعة ومدى التأثير الديني والسياسي لهذه الحرکة له أهمية وضرورة كبيرة. تبعا لذلك، فإن التركيز الرئيسي لهذه الورقة هو على نظرية المعرفة الخاصة فتح الله غولن في تركيا.
الكلمات المفتاحية
تركيا، فتح الله غولن، حرکة غولن، خدمة المجتمع، رجب طيب أردوغان
ـ اعتضاد السلطنه، نوژن، ۱۳۹۱، احزاب اسلامی و چشم‌انداز لائیسیته در ترکیه، تهران: انتشارات چاپخش.
ـ بهمن. شعیب، ۱۳۹۴، نفوذ مذهبي ـ سياسي جريان گولن در ترکيه و جمهوري آذربايجان، مؤسسه مطالعات انديشه‌سازان نور.
ـ زارع. محمدرضا، ۱۳۸۳، علل رشد اسلام‌گرايي در ترکيه، تهران: مؤسسه مطالعات انديشه‌سازان نور.
ـ سایت فتح‌الله گولن، ۲۰۰۴٫
ـ فتح‌الله گولن منحیث یک فرد، ۱۳۸۵، وب سایت رسمی فتح‌الله گولن (fgulen.com).
ـ گوشه‌اي از زندگاني استاد فتح‌الله گولن، ۱۳۸۸، وب سایت رسمی فتح الله گولن (fgulen.com).
ـ مصاحبه فتح‌الله گولن با روزنامه ملیت، ۱۲/۱/۲۰۰۵
ـ ملی‌گرایی، نژادپرستی نیست، ۱۹۹۷، سایت فتح الله گولن، ۴/۹
ـ یاووز.هاکان ، ۱۳۹۲، هویت سیاسی اسلامی در ترکیه معاصر، ترجمه آزاد حاجی آقایی، تهران: نشراشاره،
– Akyol. Mustafa, What you should know about Turkey’s AKP-Gulen conflict, 3 January 2014 ; Economist, Erdogan v Gulen; Who will prevail?, The Economist Newspaper, 14 Dec 2013,
– Baran. Zeyno, Torn Country: Turkey between Secularism and Islamism, The Board of Trustees of the Leland Stanford Junior University) Herbert and Jane Dwight Working Group on Islamism and the International Order), 2010,
– Daily Sabah, 24.01.1997
– Kutahyali. Rasim Ozan, Gulenists use hate speech against Shiites, Iranians, al-monitor, 5 March 2014,
– Putz. Catherine, Turkish Targeting of Gülen Movement Reaches into Central Asia, The Diplomat, July 25, 2016
– Sevi. Selahattin, Islamic preacher Fethullah Gulen is pictured at his residence in Saylorsburg, Zaman Daily, 26 Sept 2013,
– The interview given to Nicole Pope, Le Monde, 28 April 1998
