موانع تشکيل دولت ملي در سوريه
فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، شانزدهم، شماره ۲، پياپي ۶۲، تابستان ۱۳۹۴؛ صفحات ۵-۳۴
نوع مقاله: پژوهشی
نویسنده:
* احمد زارعان
* كانديداي دريافت دكتري جامعه‌شناسي، پژوهشگر و مدرس دانشگاه
چکیده
دولت ـ ملت يا دولت ملي از مفاهيم رايجي است که به تشکيل واحدهاي سياسي در قلمروهاي جغرافيايي خاص به اتکاي مردمان آن سرزمين اشاره دارد. در حالي که اساس دولت ملي را وجود هويتي واحد و فراگير در گستره سرزميني مشخص تشکيل مي‌دهد، تفاوت‌هاي فرهنگي ناشي از تمايزات قومي و مذهبي همواره به عنوان مانعي مهم و اساسي در مسير تشکيل دولت ملي مطرح بوده‌اند.
اگرچه در قرن گذشته رقابت‌ها و تنش‌هاي قومي و مذهبي در سوريه منشأ تنش‌هاي متعددي در اين کشور بوده است، بحران اخير باعث تعميق شکاف‌هاي قومي و مذهبي در سوريه شده و چالش‌هاي هويتي به وجودآمده، راه را براي ايجاد دولت ملي فراگير در اين کشور بسيار ناهموار كرده است. اين مقاله که با هدف پاسخ به پرسش «موانع تشکيل دولت ملي در سوريه چيست؟» تأليف شده، چيرگي هويت‌هاي فروملي و فراملي، شکاف جغرافيايي و شکاف موجود بين دولت و مردم را از موانع اصلي در مسير تشکيل دولت ملي در سوريه دانسته است. اين عوامل سياست‌هاي هويتي نخبگان حاکم بر سوريه در ايجاد هويت ملي و متعاقب آن، تشکيل ملت و دولت ملي را بي‌اثر کرده‌اند و کماکان موانع اصلي در مسير تشکيل دولت ملي در آينده محسوب مي‌شوند.
واژگان کلیدی
سوريه، دولت ملي، سياست‌هاي هويتي، چالش‌هاي هويتي، شکاف‌هاي اجتماعي، شکاف جغرافيايي
عنوان مقاله [English]
Obstacles to the formation of a national
government in Syria
نویسنده [English]
Ahmad Zarean
چکیده [English]
Abstract
The nation-state or national government is one of common concepts that refer to making a politic unit in a specific geographical territory based on the wills of people there. While the basis of national government is the pervasive and unique identity in the specific land, cultural differences due to ethnic and religious tendencies are always basic and important obstacles in the formation of a national government.
Although in the past century ethnic and religious tensions and rivalries in Syria were the causes of many challenges in Syria, resent crisis make the Ethnic and religious gap in Syria deeper. Therefore the formation of identity challenges there, make a lot of trouble to form an inclusive national government.
This paper tries to answer the question “what are the obstacles to the formation of national government in Syria?“ therefore it considers the dominance of international and transnational identities, geographical gap and people- government gap as some basic problems to form this government. These factors make identity policy of elite rulers of Syria ineffective to make a national nation- state. As before, it will be the basic obstacle in forming a national government in the future.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Syria,national government, identity politics, identity challenges, social gap, geographical gap
عنوان مقاله [العربية]
العقبات التي تحول دون تشكيل حكومة وطنية في سوريا
چکیده [العربية]
الدولة القومية أو الحكومة الوطنية من المفاهیم الشائعة التي تشير إلى تشكيل الكيانات السياسية في مناطق جغرافية معينة بالاعتماد على سکانها. وفي حين أن الحكومة القومية تقوم علی أساس هوية موحدة شاملة في نطاق إقليمي محدد، کانت الاختلافات الثقافية الناجمة عن الاختلافات العرقية والدينية، عقبةً هامةً ورئيسيةً دائمةً في تشكيل الدولة القومية. ومع أن المنافسات والتوترات العرقية والدينية في سوريا، كانت مصدراً للتوتر والقلق في هذا البلد خلال القرن الماضي، إلا أن الأزمة الأخيرة قد عمقت الانقسامات العرقية والدينية في سوريا، والتحديات الهويائیة الحاصلة عرقلت الطريق بشکل کبیر، أمام تشكيل حكومة وطنية شاملة في هذا البلد. هذا المقال الذي الف بهدف الإجابة على سؤال “ما هي العقبات التي تمنع تشكيل حكومة وطنية في سوريا؟”، تعتبر أن هيمنة الهويات دون الوطنية والعابرة للحدود، الانقسام الجغرافي والفجوة بين الحكومة والشعب، هي من العقبات الرئيسية على طريق تشكيل حكومة وطنية في سوريا. هذه العوامل أفقدت فعالية السياسات الهويائية للنخبة الحاكمة في سوريا، في إنشاء هوية وطنية ولاحقاً تشكيل الشعب والحكومة الوطنية، وهي لا تزال تعتبر من العقبات الرئيسية في طريق تشكيل الحكومة الوطنية في المستقبل.
الكلمات المفتاحية
سوريا، الحكومة الوطنية، السياسات الهويائية، التحديات الهويائية، الانقسامات الاجتماعية، الانقسام الجغرافي
منابع فارسي
ـ آجرلو، حسين (۱۳۹۰)، «تحولات سوريه: ريشه‌ها و چشم‌اندازها»، فصلنامه مطالعات خاورميانه، ش ۶۶، پاييز.
ـ آرینگبرگ ولانناتزا، مارینی (۱۳۸۷)، «علویان ترکیه و علویان سوریه؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها»، ترجمة عباس برومند اعلم، فصلنامة تاریخ اسلام، س ۹، ش ۳۵ و ۳۶٫
ـ آشوري، داريوش (۱۳۸۶)، دانشنامه سياسي، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات مرواريد.
ـ الحسيني، محمدصادق (۲۰۱۳)، «آينده جنگ داخلي در سوريه»، قابل دسترسي در:
http://alhosseini.org/2013/08/29
ـ آوتويت، ويليام و تام باتامور (۱۳۹۲)، فرهنگ علوم اجتماعي در قرن بيستم، ترجمه حسن چاوشيان، تهران: نشر ني.
ـ اسميت، آنتوني دي، (۱۳۹۴)، ناسيوناليسم و مدرنيسم، ترجمه کاظم فيروزمند، چاپ دوم، تهران: نشر ثالث.
ـ امامی، محمدعلی (۱۳۷۶)، سیاست و حکومت در سوریه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
ـ برتون، رولان (۱۳۸۰)، قوم‌شناسی سیاسی، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
ـ بنی‌هاشمی، میرقاسم (۱۳۸۱)، فرایند ملت‌سازی در خاورمیانه، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
ـ پرس تي‌وي (۱۳۹۴)، «تحقيق: غرق شدن قايق پناه‌جويان عمدي بود»، قابل دسترسي در:
http://www.presstv.ir/DetailFa/2015/08/31/427135
ـ توآل، فرانسوا (۱۳۸۰)، ژئوپلیتیک تشیع، ترجمه حسن صدوق ونینی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
ـ جعفری ولدانی، اصغر و احد بیداقی (۱۳۸۷)، «مرزهای ناپیدای هویت و تمامیت ارضی کشورها»، پژوهش حقوق عمومی، س ۱۰، ش ۲۴، بهار و تابستان.
ـ جوادی ارجمند، محمدجعفر، سیدمحسن توکلیان و ناهید قمریان نصرآبادی (۱۳۹۳)، «بررسی نقش هویت قومی بر امنیت پایدار: مطالعه موردی منطقه کردستان ایران (قومیت کرد)»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، ش ۲۱، زمستان.
ـ خبرگزاري آنا (۱۳۹۴)، «هفت ميليون سوري آواره جنگ داخلي شده‌اند»، قابل دسترسي در:
ـ خليلي، حسين (۱۳۹۱)، «نگاهي به مذهب در سوريه»، قابل دسترسي در:
http://www.magiran.com/npview.asp?Id=2560170
ـ درایسدل، آلاسدایر و جرالد اچ. بلیک (۱۳۷۴)، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال افریقا، ترجمة دُره میرحیدر، چاپ چهارم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
ـ دکمیجان، هرایر (۱۳۶۶)، جنبش‌های اسلامی در جهان عرب، ترجمة حمید احمدی، تهران: انتشارات کیهان.
ـ رضوی آل‌هاشم، بهزاد (۱۳۸۸)، «هویت‌های قومی، انسجام اجتماعی و امنیت ملی»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش ۱۶٫
ـ رهبری، مهدی (۱۳۸۵)، «معرفت و قدرت: هویت یگانه یا چندگانگی هویتی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، ش ۱۳، تابستان.
ـ زارعان، احمد (۱۳۹۲)، «سنخ‌شناسي شکاف‌هاي اجتماعي سوريه»، فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، س ۱۴، پياپي ۵۶، زمستان.
ـ عليزاده طباطبايي، سيد موسي (۱۳۸۷)، سوريه، تهران: دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه.
ـ فاست، لوئیس (۱۳۸۶)، روابط بین‌المللی خاورمیانه، ترجمه احمد سلطانی نژاد، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
ـ قهرمان‌پور، رحمن (۱۳۸۸)، «امنیت، فصل مشترک سیاست‌های هویتی (نخبگان) روندهای اجتماعی»، پژوهشنامه، ش ۴۶، زمستان.
ـ کاستلز، مانوئل (۱۳۸۴)، عصر اطلاعات؛ قدرت هویت، ترجمه حسن چاوشیان، ج ۲، چ ۴، تهران: طرح نو.
ـ کچوئیان، حسین (۱۳۸۴)، «نظریه‌های فرهنگ و جهانی شدن: از رویکرد تا واقعیت»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره ۲ و ۳، بهار و تابستان.
ـ گريفيتس، مارتين (۱۳۹۴)، دانشنامه روابط بين‌الملل و سياست جهان، ترجمه عليرضا طيب، چ ۳، تهران: نشر ني.
ـ گل‌محمدی، احمد (۱۳۸۱)، جهانی شدن، فرهنگ و هویت، تهران: نشر نی.
ـ محموديان، آرمان (۱۳۹۲)، «فراز و فرود کردهاي سوريه»، قابل دسترسي در:
http://www.krdpress.com/Fa/Nsite/Fullstory/?Id=55936#Title
ـ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۳)، «قانون اساسی سوریه»، مشاهده‌شده در ۱۱/۹/۹۳، قابل دسترسی در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/132277
ـ معینی علمداری، جهانگیر (۱۳۸۰)، «ملاحظاتی دربارة طرح نظم امنیتی جدید در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، س ۸، ش ۴، زمستان.
– مهنام، شیدا و صدیقه زارع زحمتکش (۱۳۹۱)، «چالش‌های اجتماعی، هویتی و ساختاری خاورمیانه (مطالعه موردی عراق)»، فصلنامه سیاست خارجی، س ۲۸، ش ۴، زمستان.
ـ هانی‌زاده، حسن (۱۳۹۰)، «پشت پردة مرگ مشکوک وزیر دفاع سوریه»، خبرآنلاین، قابل دسترسی در:
http://www.khabaronline.ir/detail/167177/weblog/hanizadeh
ـ هينبوش، ريموند الويشس (۱۳۸۲)، سياست خارجي کشورهاي خاورميانه، ترجمه علي گل‌محمدي، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردي.
– Dabiq (1435), Hssue2, Ramadan 1435, http://azelin.files.wordress.com/2014/07/islamic state-e2809cdc481biq-magazine-2e280b3.pdf.
– Gambhir, Harleen K. (2014), “Dabiq: The Strategic Mesaging of the Islamic State”, ISW, http://www.Undertandingwar.org/report.
– Lewis, Jessica D (2014), “The Islamic State: A Counter Stratege for a Cunter-state”, ISW, http://www.Undertandingwar.org/report
– Qaddoor, Jomana (2013), “Unlocking the Alawite Conundrurn in Syria”, The Washington Quarterly, 36:4.
– The World Fact Book, 2011.
– Vandum, Nikolaos (1981), The Struggle for Power in Syria, London: Croom Helm.
– http://worldpopulationreview.com/countries/syria-population.
