پيمان امنيتي امريكا ـ افغانستان و امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده :

حسين شمسي*

* كارشناس ارشد مطالعات استراتژيك

چکیده

طي سه دهه گذشته، امريكا به منظور مقابله با جمهوري اسلامي ايران فعاليت‌هاي زيادي انجام داده كه ادامه اين فعاليت‌ها در افغانستان تأثیر مهمی در حوزه امنیتی پیرامون ایران گذاشته است. حضور امریکا در افغانستان در دهه گذشته و تداوم آن در قالب پیمان امنیتی حالت­های مختلفی براي امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران رقم خواهد زد که مهم­ترین آنها تشدید تهدیدها خواهد بود. بنابراین در این مقاله ضمن بازشناسي اهداف اعلاني و راهبردي امریکا از انعقاد پیمان امنیتی با افغانستان به تأثير آن بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران پرداخته مي‌شود.

با توجه به ابعاد و اهداف راهبردی حضور امریکا در افغانستان، مؤلفه­ها و اقدامات تقابلی امریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران و عملکرد امریکا در افغانستان، این نتیجه حاصل مي‌شود که پیمان امنیتی امریکا و افغانستان تبعاتی برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در حوزه­های سیاسی، اقتصادی و نظامی خواهد داشت و موجب تشدید و گسترش دامنه تهدیدها خواهد شد.

واژگان کلیدی

افغانستان، امریکا، امنیت ملی، ایران، پیمان امنیتی

عنوان مقاله [English]

U.S. and Afghanistan Security Pact and

 Iran’s National Security

نویسنده  [English]

Hossein Shamsi

چکیده [English]

Abstract

During the past three decades, the U.S. has done many activities to deal with Iran and continuing these activities in Afghanistan has had a substantial impact on the Iran’s security domain. America presence in Afghanistan in the past decade and its continuation in the form of security pact have had different modes for Iran’s national security that their most important is increase of threats. Therefore this paper referring to the America’s strategic goals and declarative from ratification of security pact with Afghanistan has examined impact of this agreement on national security of Iran.

Due to the dimensions and strategic objectives of the U.S. presence in Afghanistan, components and actions of U.S toward Iran and performance of this country in Afghanistan, is concluded that the U.S. security alliance and the Afghanistan has had consequences for Iran’s national security in the areas of political, economic and military and will increase wide range of threats.

واژگان کلیدی[English]

Keywords

Afghanistan, America, National Security, Iran, Security Act

عنوان مقاله [العربية]

الإتفاقية الأمنية بين الولايات المتحدة و افغانستان و

الأمن القومي للجمهورية الإسلامية الإيرانية

چکیده [العربية]

المخلص

لقد إرتكبت  الولايات المتحدة فعاليات كثيرة ضد ‌الجمهورية الاسلامية الإيرانية طوال العقود الثلاثة الماضية و قد أحدث إستمرار هذه الفعاليات في افغانستان تداعيات كبيرة علي البيئة الأمنية الايرانية. سيثير تدخل الولايات المتحدة في افغانستان طوال العقد الماضي و استمراره في إطار الإتفاقية الأمنية حالات مختلفة للامن القومي للجمهورية الإسلامية الإيرانية ستكون من أهّمها تصعيد التهديدات. بناءاً علي هذا يريد المقال إعادة قراءة الاهداف المعلنة والاستراتيجية الامريكية من عقد الإتفاقية الأمنية مع افغانستان و تداعياتها علي الأمن القومي للجمهورية الإسلامية الإيرانية.

يمكن القول بأنّ عقد الإتفاقية الأمنية بين الولايات المتحدة و افغانستان سيؤثر علي الأمن القومي الإيراني في المستويات السياسية و الاقتصادية و العسكرية و سيؤدّي إلي تصعيد و توسيع التهديدات و المخاطر بالنظر الي جوانب تدخل الامريكي و أعمالها في افغانستان و أهدافه الإستراتيجية و مكوناته و الإجراءات المضادة للولايات المتحدة ازاء الجمهورية الإسلامية الإيرانية.

الكلمات المفتاحية

افغانستان، الولايات المتحدة، الأمن القومي، ايران، الإتفاقية الأمنية

ـ اصغری، رضا (۱۳۷۸)، «نفت دریای خزر و نقش ژئواکونومی ایران در بازار جهانی انرژی»، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره­های ۱۴۱ـ ۱۳۹٫

ـ افتخاری، اصغر (۱۳۸۵)، کالبدشکافی تهدید، تهران: دانشگاه امام حسین(ع)، مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی.

ـ الطافی، رمضان (۱۳۸۵)، «گسترش ناتو تهدید علیه امنیت بین­الملل»، جمهوری اسلامی ایران، س ۱۸، ش ۴۹۷۱، ۱۸ مرداد.

ـ پاک­آیین، محسن (۲۰/۶/۱۳۹۱)، «ایران مکمل اقتصادی افغانستان است»، قابل دسترسی در: www.asnoor.ir.

ـ پورسعید، فرزاد (۱۳۸۲)، «عراق جدید و تهدید منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران»، تهران: فصلنامه مطالعات راهبردی، س ۶، ش ۲٫

ـ تاجبخش، شهربانو (۱۳۹۱)، افغانستان یک دهه پس از سقوط طالبان، «دوران پس از جنگ با ترور و پیامدهای آن از نگاه منطقه­ای»، تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی.

ـ تاجیک، محمدرضا (۱۳۹۱)، «رام کردن روح سرکش»، ماهنامه علوم انسانی، مهرنامه، ش ۲۰٫

ـ تائب، سعید (۱۳۸۱)، «گسترش ناتو به شرق، دیدگاهی دیگر»، فصلنامه سیاست خارجی، س ۱۳، ش ۱۸٫

ـ ثقفی عامری، ناصر (۱۳۹۱)، افغانستان یک دهه پس از سقوط طالبان؛ «چشم‌انداز صلح و ثبات در افغانستان»، تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی.

ـ چگینی (۱۳۹۱)، «غرب و مسأله هسته­ای ایران» (www.farsnews.com).

ـ دیپلماسی ایرانی (۱۳۹۱)، گزارش خبری (www.irdiplomacy.ir).

ـ رحمانی، علی (۱۳۸۳)، کتاب آسیا (۳) پیمان آتلانتیک شمالی در افغانستان، تهران: ابرار معاصر.

ـ رنجبر، مقصود (۱۳۷۸)، ملاحظات امنیتی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

ـ رند (مؤسسه) (۱۳۸۰)، ناتو و امنیت منطقه­ای دریای مازندران، ترجمه بهادر امینیان و حسین شریفی طرازکوهی؛ تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین(ع).

ـ سجادی، عبدالقیوم (۱۳۸۰)، جامعه‌شناسی سیاسی افغانستان؛ قوم، مذهب و حکومت، تهران: انتشارات بوستان کتاب.

ـ شفیعی، نوذر (۱۳۸۳)، «ناتو جدید»، همشهری دیپلماتیک، ش ۲۹، ۲۳ آبان.

ـ شفیعی، نوذر (۲۸/۹/۱۳۸۷)، «فرایند دولت‌سازی در افغانستان»، قابل دسترسی در: www.drshafiee.blogfa.com.

ـ عبدالله خانی، علی (۱۳۸۹)، نظریه‌های امنیت، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.

ـ عبدالهی، هیبت­الله (۱۳۸۶)، دولت‌سازی در افغانستان پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده پیامبر اعظم(ص).

ـ علی آبادی، علیرضا (۱۳۷۲)، افغانستان، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

ـ غرایاق­زندی، داود (۱۳۸۸)، «سیاست خارجی جورج واکر بوش»، فصلنامه مطالعات راهبردی، س ۱۲، ش ۴۳٫

ـ غلامی، طهمورث (۲۱/۲/۱۳۹۱)، «آثار و پیامدهای پیمان راهبردی امریکا ـ افغانستان»، مرکز بین­المللی مطالعات صلح، قابل دسترسی در: www.peace-ipsc.org.

ـ گلکوهی، محمدرضا (۸/۹/۱۳۹۱)، «ماندن یا نماندن نظامیان امریکا و چشم­انداز مبهم جنگ در افغانستان»، قابل دسترسی در: www.payam-aftab.com.

ـ مختاری­هشی، حسین (۱۳۸۹)، «امنیت انرژی و موقعیت ژئوانرژی ایران»، فصلنامه ژئوپولیتیک، س ۶، ش ۲٫

ـ مستقیمی، بهرام (۱۳۸۴)، دگرگونی نظام بین‌المللی (تسلط جهانی اروپا و ارزش‌های اروپایی (۱۹۱۴- ۱۸۱۵)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

ـ ملازهی، پیرمحمد (۱۳۸۳)، کتاب آسیا؛ ویژه افغانستان پس از طالبان: ثبات در افغانستان و نقش آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.

ـ ملازهی، پیرمحمد (۱۳۸۴)، کتاب امنیت بین‌الملل (۳): فرصت‌ها و تهدیدهای فراسوی جمهوری اسلامی ایران در نگرش به موضوع افغانستان، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.

ـ ملازهی، پیرمحمد (۱۳۸۵)، «حضور ناتو و آمریکا در افغانستان و تأثیر آن بر ایران و جهان اسلام»، فصلنامه مطالعات منطقه­ای جهان اسلام، س ۷، ش ۳۲٫

ـ منوری، سید علی (۱۳۸۴)، کتاب اروپا (۶): گسترش ناتو به شرق و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران؛ تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.

ـ ولی‌پور زرومی، سیدحسـین (۱۳۸۳)، «گفتمان‌های‌ امنیت‌ ملی‌ در جمهوری اسلامی ایران»،‌ فصلنامه مطالعات راهبردی، پیش‌شماره ۲.

– Ikneberry, John (Sep. 2003), “American Imption”, Foreign Affairs.