ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته چشمانداز آن
فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال بیست و یکم، شماره ۲، پياپي ۸۲، تابستان ۱۳۹۹؛ صفحات۵۹-۸۲
نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده :
* سجاد طایری
* کارشناس ارشد علوم سیاسی، کارشناس مسائل اوراسیا
چکیده
در ترکیه گفتمان رسمی و یا سیاست‌مداری که خود را پساکمالیست بخواند وجود ندارد و این تنها مفهومی نظری است که تحلیل‌گران به برخی افراد و گروه‌های موجود در ترکیه داده‌اند. اولین سیاست‌مداری را که می‌توان پساکمالیست نامید، نجم الدین اربکان است که در خرداد ۱۳۷۵ در دولت سلیمان دمیرل قدرت را به دست گرفت. به قدرت رسیدن حزب رفاه در اواسط دهه ۱۳۷۰ به رهبری اربکان اولین زاویه‌گیری عمده از کمالیسم در سیاست داخلی و خارجی بود. انتقاد از غرب و اسرائیل، اعتدال نسبت به کردها، استفاده از ادبیات و واژگان اسلامی، چندجانبه‌گرایی در سیاست خارجی، تلاش برای ایجاد فاصله با غرب و نزدیکی به کشورهای اسلامی (به صورتی که به هیچ کشور غربی سفر نکرد و عمده سفرهایش به کشورهای اسلامی بود)، عدم تمکین به قانون داماتو و تداوم روابط با ایران و لیبی، امضای توافق ۲۰ ساله گازی با ایران و تأسیس سازمانی اسلامی از جمله رویکردهای پساکمالیستی اربکان بود.
رویکرد فراکمالیستی نجم‌الدین اربکان بسیار زودتر از آن‌چه که به نظر می‌رسید با شکست مواجه شد و این کمالیست‌ها و نظامیان بودند که با طرح کودتای سفید زمینه برکناری او از قدرت را در سال ۱۳۷۶ کلید زدند. با این وجود، همچنان پروژه پساکمالیسم در مقام یک گفتمان در قلب سیاست ترکی باقی ماند و این بار در سال‌های ابتدایی دهه ۲۰۰۰ بود که در قامت حزب عدالت و توسعه، بار دیگر رهبران سیاسی پساکمالیسم مجال حضور در مدیریت دولت ترکیه را پیدا کردند اما این بار در مسیر خود گام‌هایی محکم برداشتند.
واژگان کلیدی
ترکیه، آتاتورک، اردوغان، عثمانیسم، حزب عدالت و توسعه
عنوان مقاله [English]
Assessing Turkey’s foreign policy performance
over the past year and its outlook
نویسنده [English]
Sajjad Tayeri
چکیده [English]
Abstract
There is no formal discourse or politics in Turkey that calls itself post-Kemalist, and this is the only theoretical concept that analysts have given to some individuals and groups in Turkey. The first politician who can be called a post-Kemalist is Najmuddin Erbakan, who came to power in June 1996 under Suleiman Demirel’s government. The rise to power of the Welfare Party in the mid-1991s under the leadership of Erbakan was the first major separation of Kemalism in domestic and foreign policy. Criticism of the West and Israel, moderation toward the Kurds, use of Islamic literature and words, multilateralism in foreign policy, attempts to distance from the West and closeness to Islamic countries (so that he did not travel to any Western country and most of his trips was to Islamic countries) Disobedience to the Damato law and the continuation of relations with Iran and Libya, the signing of a 20-year gas agreement with Iran and the establishment of an Islamic organization were among Arbakan’s post-Kemalist approaches.
Arbakan’s post-Kemalist approaches failed much sooner than it seemed, and it was the Kemalists and the militaries that, with a white coup, ousted him from power in 1997. Nevertheless, the post-Kemalism project remained as a discourse at the heart of Turkish politics, and this time in the early 2000s, the AKP’s political leaders once again had the opportunity to run for the Turkish government. But they took strong steps in their path this time
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Turkey, Ataturk, Erdogan, Ottomanism, AKP
عنوان مقاله [العربية]
تقييم أداء السياسة الخارجية لتركيا خلال العام الماضي
و آفاقها المستقبلية
چکیده [العربية]
المخلص
لا يوجد خطاب رسمي أو سياسة في تركيا تسمي نفسها ما بعد الكمالية، وهذا هو المفهوم النظري الوحيد الذي قدمه المحللون لبعض الأفراد والجماعات في تركيا. أول سياسي يمكن أن يطلق عليه ما بعد الكمالي هو نجم الدين أربكان، الذي وصل إلى السلطة في يونيو ۱۹۹۶ في ظل حكومة سليمان ديميريل. كان صعود حزب الرفاه إلى السلطة في منتصف عام ۱۹۹۱ تحت قيادة أربكان أول زاوية رئيسية للكمالية في السياسة الداخلية والخارجية. انتقاد الغرب وإسرائيل، واعتدال الأكراد، واستخدام الأدب والكلمات الإسلامية، والتعددية في السياسة الخارجية، ومحاولات الابتعاد عن الغرب والتقرب من الدول الإسلامية (حتى لا يسافر إلى أي دولة غربية، ومعظم رحلاته کان إلى الدول الإسلامية) العصيان لقانون داماتو واستمرار العلاقات مع إيران وليبيا وتوقيع اتفاقية غاز مدتها ۲۰ عامًا مع إيران وإنشاء منظمة إسلامية من بين مقاربات أربكان ما بعد الكمالية كان أحد مناهج ما بعد الكمالية لأربكان.
لقد فشل نهج نجم الدين أربكان في وقت أقرب بكثير مما كان يبدو، وكان الكماليون والجيش هم الذين أطاحوا به من السلطة عام ۱۹۹۷ بانقلاب أبيض. ومع ذلك، ظل مشروع ما بعد الكمالية خطابًا في قلب السياسة التركية، وهذه المرة في أوائل العقد الأول من القرن الحالي، أتيحت الفرصة مرة أخرى للقادة السياسيين لحزب العدالة والتنمية للترشح للحكومة التركية. لکم هذه المره اتخذوا خطوات حازمة في طريقهم.
الكلمات المفتاحية
تركيا، أتاتورك، أردوغان، العثمانية، حزب العدالة والتنمية
منابع فارسی
ـ آرمسترانگ، ویلیام (۱۵ ژوئیه ۲۰۲۰)، این ترکیه، ترکیه قدیم نیست؛ چرخش در سیاست خارجی ترکیه»، سایت بی‌بی‌سی فارسی، قابل دسترس در: https://www.bbc.com/persian/world-features-53368097
ـ اطهری، اسد الله (۱۵ مهر ۱۳۹۹)، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم ۹۹٫
ـ اکبری، نورالدین(۲۹ مهر ۱۳۹۹)، ، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم ۹۹٫
ـ آصف، محمد حسن (۱۳۸۰)، اهداف سیاست خارجی ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره ۲۸٫
ـ آقای سع (۲۴ تیر ۹۹)، نشست تخصصی امکان‌سنجی افزایش همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای میان ایران و ترکیه، کارگروه اورآسیا.
ـ آقای ض ی (۳۱ تیر ۹۹)، امکان‌سنجی افزایش همکاری‌های امنیتیِ منطقه‌ای میان ایران و ترکیه، گفتگو ویژه.
ـ بهمن ، شعیب (۱۹ آبان ۹۹)، ارزیابی اهداف سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته، گفتگو اختصاصی.
ـ بهمن، شعیب (۱۵ مهر ۱۳۹۹)، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم ۹۹٫
ـ حیدری، مهدیه (۱۳۹۸)، سیاست خارجی ترکیه در حوزه دریای سیاه در دوره پس از جنگ سرد، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره ۹، شماره ۱، شماره پیاپی ۳۱٫
ـ دانش نیا، فرهاد، احمدیان، قدرت و مسعود‌هاشمی (۱۳۹۲)، هویت تاریخی، نوعثمانی‌گرایی و سیاست خارجی ترکیه، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره ۷٫
ـ دولت آبادی (۱۵ مهر ۱۳۹۹)، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم ۹۹٫
ـ سایت الوقت (۲۷ آذر ۱۳۹۹)، کار سخت کاظمی در ترکیه با کوله‌باری از موضوعات مذاکره، قابل دسترس در:
http://alwaght.com/fa/News/189090
ـ ستوده، علی اصغر و نیاکویی، سیدامیر (۱۳۹۷)، پویش‌های امنیتی جدید و گذار ترکیه از مجموعه امنیتی بالکان- ترکیه به مجموعه امنیتی خاورمیانه، فصلنامه پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، سال ششم، شماره ۲، پیاپی ۱۲، بهار و تابستان.
ـ سلیمانی (۱۵ مهر ۱۳۹۹)، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم ۹۹٫
ـ سلیمانی، غلامعلی، رضاپور، دانیال و سامان فاضلی (۱۳۹۸)، بررسی تطبیقی سیاست خارجی کمالیست‌ها و پساکمالیست‌ها در جمهوری ترکیه، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره دوم.
ـ صادقیان (۱۵ مهر ۱۳۹۹)، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم ۹۹، ۱۵/۷/۹۹٫
ـ صفرنژاد، داریوش (۲۹ مهر ۱۳۹۹)، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم.
ـ علی رضا بیگدلی (۳۰ مهر ۱۳۹۹)، ارزیابی اهداف سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته، گفتگو اختصاصی.
ـ قائم مقامی (۲۹ مهر ۱۳۹۹)، صورت جلسه ارزیابی عملکرد سیاست خارجی ترکیه در یک سال گذشته و چشمانداز آن، سه ماهه سوم ۹۹٫
منابع انگلیسی
– Aras، Bulent (2009)، Davutoglu Era in Turkish Foreign Policy، Insight Turkey، V.11، N.3.Available at www.SAM.gov.tr
– Davutoglu، Ahmet (2008)، Turkeys Foreign policy Vision: An assessment of 2007، Insight Turkey، V.10، N.1.
– Kuru، Ahmet (2015)، Turkey’s Failed Policy toward the Arab Spring: Three Levels of Analysis، Mediterranean Quarterly 26:3 DOI 10.1215/10474552-3145779.
– Murrison، Alexander (2006)، “Strategic doctrine of Turkish foreign policy”، Middle Eeastern studies،V.42.
– Olson، w and Nurhan ince (1977)” Turkish foreign policy from 1923 -1960: Kemalism and its legacy، a review and a critique”، Oriente Moderno، Anno 57، Nr. 5/6.
– Redondo، Raúl، Atalayar، (۲۲ June 2020)، Turkey sets its sights on Yemen، At: https:// atalayar. com/ en/content/turkey-sets-its-sights-yeme
– Wanning، Martin andKardas، Tuncay (2011)، “Impact of changing Islamic identity on turkeys new foreign policy”، Turkish journal of international relations ،V. 10، N.2 – 3، summer – fall.
– Yackley، Ayla Jean (15 October 2020)، How Turkey militarized its foreign policy، Available at: https://www.politico.eu/article/how-turkey-militarized-foreign-policy-azerbaijan-diplomacy/
