تحليل ژئوپليتيك اسلام سياسي و تأثير انقلاب اسلامي
چکیده
ژئوپلیتیک اسلام درباره نقش و تأثیر ارزش‌ها و مؤلفه‌های اسلامی بر ارتباط و کنش متقابل سه عنصر جغرافیا، سیاست و قدرت بحث می‌کند. ژئوپلیتیک به دو نوع سنتی و انتقادی تقسیم می‌شود. مقاله حاضر به تجزیه و تحلیل نوع انتقادی دوره‌های مقاومت گفتمان اسلامي علیه استعمار می‌پردازد که عرصه را برای سلطه بیگانگان تنگ کرده است. مقاومت ژئوپلیتیک اسلامي كه از قرن نوزدهم به بعد شکل‌گرفته است. داراي چهار موج اصلي بوده است كه موج سوم مربوط به انقلاب اسلامی ايران بوده و از جایگاه ویژه‌ای نه‌تنها در اسلام بلكه در كل جهان تشيع برخوردار است. هدف اصلی اين پژوهش؛ تحلیل جایگاه و اعتبار رهبری جمهوري اسلامي ایران در ژئوپلیتیک اسلام بر اساس نظریه دیوید ایستون است. سؤال اساسی پژوهش طبق نظریه ایستون اين است كه چه عواملی در حفظ و ثبات جایگاه رهبری ایران در ژئوپلیتیک اسلام مؤثر است؟ هم‌چنين اين پژوهش با اتکا به ابزار کتابخانه‌ای و بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی ارائه شده است.
واژگان کلیدی
مقاومت، ژئوپلیتیک اسلام، ژئوپلیتیک شیعه، ایران، انقلاب اسلامی، دیوید ایستون
عنوان مقاله [English]
An Analysis of Geopolitics of Political Islam and The Impact of The Islamic Revolution
نویسنده [English]
Behzad Ghasemi
چکیده [English]
Abstract
Geopolitics of Islam discusses role and impact of Islamic values and Islamic parameters on relationship and interaction among the three elements of geography, politics and power. Geopolitics has two types: traditional and critical. This paper is a critical analysis of periods of the Islamic resistance discourse that has there has been four waves of geopolitic of Islamic resistance since nineteenth century onwards. Islamic revolution was the third one which has special place not only in Shia but also in the Islamic world. This Paper aims at examining the status and credit of Iran’s leadership in the Islam geopolitics based on David Easton’s theory. According to Easton theory, this study tries to find effective factors in maintainance and stability of Iran’s Leadership in Islam geopolitics. This a is a descriptive – analytical rescarch conducted via library means.
Despite the serious challenges facing the Iraqi political system, it seems that the demands of public opinion in this period instead of solving these challenges and choosing “desirable political discourses to resolve them” are aimed at solving the apparent problems and more immediate, tangible and general demands, such as “service” and “anti-corruption”. Although these two types of challenges can be the result of the issue of quotas in the power structure, but the preference for urgent demands by the community and the support of the Marja from these demands, differed the election results of this period from the initial predictions, which in the present article, while analyzing this subject, attempts are made to write its informative tips and experiences.
عنوان مقاله [العربية]
التحليل الجيوسياسي للإسلام السياسي و تأثير الثورة الإسلامية
چکیده [العربية]
المخلص
يناقش الإسلام الجيوسياسي دور و تأثير القيم و التعاليم الإسلامية علی علاقة و تفاعل العناصر الثلاثة الجغرافيا و السياسة و السلطة.
ينقسم الجيوسياسي إلی قسم تقليدي و آخر انتقادي. ويبحث هذا المقال القسم الانتقادي لفترات صمود الخطاب الإسلامي أمام الاستعمار الذي ضيق الخناق علی الهيمنة العالمية. لقد تم تکوين الأمواج الرابعة لصمود الإسلام الجيوسياسي منذ القرن التاسع عشر و الموج الثالث متعلق بالثورة الإسلامية التي تحظی بمکانة خاصة ليس بين الشيعة فحسب بل بين المسلمين بأسرهم.
یهدف المقال إلی دراسة و تحليل المکانة و الدور القيادي لإيران في الإسلام الجيوسياسي وفقا لنظرية ديفيد إيستون. والسؤال الرئيسي للمقال يتعلق بالأسباب والعوامل التي تساهم في الحفاظ علی المکانة القيادية لإيران و إستقرارها في الإسلام الجيوسياسي وفقا لنظرية ديفيد إيستون. و قد تم إعداد هذا المقال عبر الأسلوب المکتبي و بناءاً على المنهج الوصفي و التحليلي.
الكلمات المفتاحية
المقاومة (الصمود)، الإسلام الجيوسياسي، إيران، الثورة الإسلامية، ديفيد إيستون
منابع فارسی
ـ «دیدار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با جمعی از میهمانان و متفکران اسلامی شرکت‌کننده در بیست و چهارمین اجلاس وحدت اسلامی» ) اسفند ۸۴)، اخبار شیعیان، س ۶، ش ۶۴٫
ـ «همایش ژئوپلیتیک شیعه» (۱۳۹۱)، ماهنامه اخبار شیعیان، ش ۸۴ و ۸۵، آبان و آذر.
ـ اتوتایل، ژیروید و دیگران (۱۳۸۰)، اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم، ترجمه محمدرضا حافظ نیا و هاشم نصیری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
ـ افضلی، رسول و وحید کیانی(پاییز ۹۱)، «تبیین رویکرد پست‌مدرنیسم در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک»، مجله سیاست دفاعی، س ۲۰، ش ۸۰٫
ـ البراهم، سامی (۲۰۱۱)، «الثورة التونسیة أفشلت جمیع خط الاستکبار العالمی»:
http://www.rasanews.ir/Ar/Nsite/FullStory/?Id=3159
ـ پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری (۷/۵/۹۳)، «خطبه‌های نماز عید سعید فطر»، در:
http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=bayanat&id=12144
ـ پوراحمدی، حسین و جمال جمای (تابستان ۱۳۸۸)، «طرح هلال شیعی: اهداف، موانع و پیامدها»، فصلنامه شیعه‌شناسی، س ۷، ش ۲۶٫
ـ جاودانی مقدم، مهدی (تابستان ۱۳۹۱)، «ژئوپلیتیک نوین تشیع در خاورمیانه و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه ژئوپلیتیک، س ۸، ش ۲٫
ـ جونز، مارتین، رایس جونز و مایکل وودز (۱۳۸۶)، مقدمه‌ای بر جغرافیای سیاسی، ترجمه زهرا پیشگاهی فرد و رسول اکبری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران.
ـ چیلکوت، رونالد (۱۳۷۸)، نظریه‌های سیاست مقایسه‌ای، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، چاپ دوم، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
ـ خبرگزاری تابناک (۱۲/۶/۹۳)، «ارسال کمک‌های ایران به غزه از طریق گذرگاه رفح»، تاریخ دسترسی: ۱۲/۶/۹۳، در: http://www.tabnak.ir/fa/mobile/news/431739/
ـ دراسیدل، آلاسدید و جرالد اچ. بلیک (۱۳۶۹)، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه دره میرحیدر مهاجرانی، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
ـ دهشیری، محمدرضا (۱۳۸۸)، بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین‌الملل، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ دوئرتی، جیمز و رابرت فالتزگراف (۱۳۸۴)، نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، چاپ چهارم، تهران: نشر قومس.
ـ دوورژه، موریس (۱۳۸۲)، اصول علم سیاست، ترجمه ابوالفضل قاضی شریعت پناهی، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
ـ صحفی، محمد (۱۳۸۰)، ژئوپلیتیک فرهنگی و مسئله امنیت ملی، تهران: انتشارات شمسا.
ـ صفاتاج، مجید (۱۳۸۷)، انقلاب اسلامی و استعمار فرانو در منطقه، چ ۱، انتشارات سفیر اردهال.
ـ عالم، عبدالرحمن (۱۳۸۳)، بنیادهای علم سیاست،تهران: انتشارات نی.
ـ العلوی، حسن (۱۳۹۰)، شیعه و حکومت در عراق (۱۹۹۰-۱۹۱۴)، ترجمه محمد نبی ابراهیمی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سوره مهر.
ـ غرایاق زندی، داود (۱۳۸۷)، «جهت‌گیری‌های محیط تصمیم‌گیری خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال فعالیت‌های هسته‌ای ج.آ.ایران، در: ایران و مسئله هسته‌ای (مجموعه مقالات)، به کوشش داود غرایاق زندی، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی غیرانتفاعی.
ـ کدیور، جمیله (۱۳۷۴)، رویارویی؛ انقلاب اسلامی ایران و آمریکا، چاپ دوم، تهران: انتشارات اطلاعات.
ـ گلشن پژوه، محمودرضا (۱۳۸۶)، جنگ نرم ۶ (ویژه جنگ رسانه‌ای علیه ج.ا. ایران)، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
ـ مار، فب (۱۳۸۰)، تاریخ نوین عراق، ترجمه محمد عباس پور، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
ـ متقیزاده، زینب (۱۳۸۴)، جغرافیای سیاسی شیعیان منطقه خلیج‌فارس، تهران: مؤسسه شیعه‌شناسی.
ـ مجتهدزاده، پیروز (۱۳۸۱)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: انتشارات سمت.
ـ محمدی، منوچهر (۱۳۷۷)، سیاست خارجی ایران در جمهوری اسلامی ایران، اصول و مسائل، تهران:
ـ مسعود نیا، حسین و اعظم خانی (۱۳۹۱)، «بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا از منظر رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی)»، در: بیداری اسلامی و تحولات منطقه‌ای، ویراستار علمی دکتر اصغر افتخاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
ـ نشر دادگستر.
ـ ولایتی، علی‌اکبر (۱۳۸۳)، «پویایی و بالندگی تمدن اسلامی: بررسی و تحلیل فراز و نشیب‌های تمدن اسلامی از آغاز تاکنون»، اندیشه حوزه، ش ۴۷ و ۴۸، مرداد- آبان.
منابع لاتین
– Cahnman, Werner J. (1943), “Concepts of Geopolitics”, American Sociological Review, Vol. 8, No. 1.
– Cohen, Saul Bernard (2009), “Geopolitics of the World System”, Rowman and Littlefield, quoted in Leonhardt van Efferink, “Definition of Geopolitics”, http://www. Exploring geopolitics.org /Publication -Efferink – van- Leonhardt-The- Definition-of- Geopolitics-Classicial-French-Critical.html.
– Easton, David (1965), A Framework for Political Analysis, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.
– Encyclopædia Britannica Online (15 June 2010), “Alfred Thayer Mahan”, http:// www.britannica.com/EB checked/ topic/357900/Alfred-Thayer-Mahan.
– Encyclopædia Britannica Online (15 June 2010), “Geopolitics”, http:/ /www. britannica. com/EB checked/topic /229932/ geopolitics.
– Hagan, Charles B. (1942), “Geopolitics”, The Journal of Politics, Vol. 4, No. 4.
