روند‌پژوهیِ مداخلات نظامی ترکیه در سوریه پس از ۲۰۱۱

فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال بیستم، شماره ۴، پياپي ۷۶، زمستان ۱۳۹۷؛ صفحات ۵-۲۹

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده :

* دکتر امیرحامد آزاد

* دکترای روابط بین‌الملل و مسئول گروه مطالعات ویژه بحران مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور

چکیده

در پی سرنگونی رژیم بعثی صدام و شکل‌گیری نظام سیاسی جدید در عراق، سياست این کشور در برخورد با حوزه عربی و بین‌الملل در راستای حل اختلافات برجاي مانده از دوران صدام، کاهش تنش با کشورهاي همسايه و عدم دخالت در امور داخلي آنها و حضور فعال در مجامع بين‌المللي به‌ويژه در موضوعاتي مانند مبارزه با تروريسم، افراط‌گرايي و چالش‌هاي زيست‌محيطي بوده است.

در سمت مقابل،‌ دولت‌هاي عربي در قبال ساخت سیاسی عراق جدید رویکرد تقابلی را به کار گرفتند زیرا اين دولت‌ها،‌ عراق با محوريت شيعه را نمي‌پذيرفتند و از سوي ديگر ضمن به حاشيه رفتن جريان سني در عرصه سياسي، نسبت به تأثیرگذاري نظام حاکميتي اين کشور در منطقه که بر پايه مؤلفه‌هاي دموکراسي شکل گرفته بود، بيم داشتند و این در حالی بود که حکومت‌های عراق پسا ۲۰۰۳ با تقويت بال عربي عراق به دنبال جلب اعتماد کشورهاي عربي و بهبود مناسبات این کشور با دولت‌هاي عربي بودند.

بعد از ورود داعش به عراق و موفقيت نيروهاي عراقي با محوريت حشد شعبي در مهار و کنترل اين گروه تروريستي، رويکرد کشورهاي عربي و به‌طور خاص عربستان سعودي در تعامل با حاکميت شيعي عراق با يک تغيير تاکتيکي همراه بود و نزديکي و تعامل هر چه بيشتر با جريان‌هاي شيعي و حاکميت عراق در دستور کار اين کشورها قرار گرفت.

در این مقاله با استفاده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و انجام مصاحبه تلاش شده، ضمن تبیین پيش‌ران‌ها و پس‌ران‌های تقويت روابط حاکميت عراق با حوزه عربي، به سناریوهای احتمالی روابط عراق با حوزه عربی (به طور خاص سعودی) پرداخته شود.

یافته‌های مقاله حاکی از آن است که منحنی همکاري‌ها و مناسبات عراق با عربستان سعودی در کوتاه‌مدت و یا حتی میان‌مدت رو به رشد خواهد بود اما روند تعاملات دو طرف، با توجه به اینکه رویکرد جدید عربستان به عراق جنبه تاکتیکی داشته و سعودی به صورت راهبردی به دنبال تقویت مناسبات با عراق نیست، در بلندمدت تداوم نخواهد یافت.

واژگان کلیدی

 حزب اتحاد دموکراتیک، پ.ک.ک، ترکیه، سوریه، ائتلاف

عنوان مقاله [English]

Trend analysis of Turkey’s military intervention in Syria after 2011

نویسنده  [English]

Dr. Amir Hamed Azad

چکیده [English]

Abstract

With the bigining of the civil war and anarchy in Syria, the Democratic Union Party, as an unofficial branch of the PKK, agreed with the central government of Syria take the control of the large part of Hasakah province and parts of the Raqqah and Aleppo provinces in the north of Syria. This trend has become a serious security threat to Turkey and has therefore begun to try to contain it. Turkey tried to indirectly change the balance of power at the expense of the party and destroy the structures created in northern Syria, but this trend was defeated due to the large influence of the Democratic Union in northern Syria and the support of the central government. After the formation of a coalition of operation inherent resolve and alliance of Democratic Alliance with United States, the danger of PKK penetration in northern Syria was more felt by Turkey, resulting in Turkey’s direct intervention through the use of military mechanisms to contain the threat. So the main question of the article is around this axis, what is the most likely scenario by Turkey’s military intervention in northern Syria? The premise is based on the hypothesis that Turkey will have to leave the areas under its control in northern Syria, due to lack of legal and international support, after the gradual return of central government authority. This paper attempts to extract the most likely scenario of the establishment of the political order in the north of Syria by using the trend analysis.

واژگان کلیدی[English]

Keywords

Democratic Alliance Party, PKK, Turkey, Syria, coalition

 

عنوان مقاله [العربية]

دراسة التدخل العسكري التركي في سوريا بعد ۲۰۱۱

چکیده [العربية]

المخلص

مع اندلاع الحرب الأهلية والفوضى في سوريا‌، سيطر حزب الوحدة الديمقراطية‌، بصفته الفرع غير الرسمي لحزب العمال الكردستاني‌، على جزء كبير من محافظة حسکة وأجزاء من محافظتي الرقة وحلب في شمال سوريا بموافقة الحكومة السورية المركزية. أصبحت هذه العملية تهديدًا أمنيًا خطيرًا لتركيا ونتيجة لذلك بدأت في محاولة لاحتواءها. حاولت تركيا تغيير ميزان القوى بشكل غير مباشر على حساب الحزب وتدمير الهياكل التي تم إنشاؤها في شمال سوريا‌، لكنها فشلت بسبب التأثير القوي لحزب التحالف الديمقراطي في شمال سوريا ودعم الحكومة المركزية. بعد تشكيل تحالف العزم الذاتی وتحالف الحزب الديمقراطي مع الولايات المتحدة‌، شعرت تركيا بتأثير مضاعف خطر تطوير تأثير PKK في شمال سوريا ونتيجتها کانت تدخل تركيا المباشر من خلال استخدام الآليات العسكرية لاحتواء التهديد. لذا فإن السؤال الرئيسي في هذه الورقة يدور حول ما هو السيناريو الأكثر احتمالًا لتدخل العسكري التركي في شمال سوريا؟ يستند هذا المقال إلى افتراض أن تركيا ستضطر إلى مغادرة المناطق الخاضعة للسيطرة في شمال سوريا بعد العودة التدريجية لسلطة الحكومة المركزية بسبب نقص الدعم القانوني والدولي. تحاول هذه الورقة توضيح السيناريو الأكثر احتمالًا لإنشاء نظام سياسي مستقبلي في شمال سوريا باستخدام طريقة تحليل الاتجاه.

الكلمات المفتاحية

حزب الوحدة الديمقراطية، حزب العمال الكردستاني PKK، تركيا، سوريا، الائتلاف

ـ آزاد،‌ امیرحامد، آزاد، ابراهیمی‌فر، طاهره، ۱۳۹۷، تأثیر کُنش شبه‌نظامیان شمال سوریه بر نظم سیاسی کشور در دوره پسا داعش، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دورة هفتم، شمارة اول، گیلان، دانشگاه گیلان.

ـ سنایی، اردشیر، آزاد، امیرحامد. ۱۳۹۵٫ تشکیل خودمدیریتی دموکراتیک در کردستان غربی (روژاوا) و تأثیر آن بر نظم منطقه‌ای غرب آسیا، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال بیست و سوم، شماره ۸۴، تهران، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.

ـ إبراهيم حميدي، ۰۳ فبراير ۲۰۱۹، ۱۲ نقطة نقاش أميركية ـ تركية ـ أوروبية حول «المنطقة الأمنية» شمال سوريا. الشرق الاوسط.

https://aawsat.com/pdf/issue14677/files/assets/common/downloads/issue14677.pdf

ـ الخلیج الجدید، ۲۰۱۷، اتفاق للمعارضة السورية حول المعابر وإنشاء جيش نظامي،

http://www.thenewkhalij.org/

ـ المركز الإعلامي لقوات سوريا الديمقراطية(الف)، ۲۰۱۷، المرصد السوري: الفيدرالية الكردية تضم ۳ أقاليم و ۶ مقاطعات… و «الرقة رهن التحرير»، http://sdf-press.com/2017/07/

ـ المركز الإعلامي لقوات سوريا الديمقراطية(ب)، ۲۰۱۷، إلهام أحمد: نحن الغطاء السياسي لمجلس الرقة، http://sdf-press.com/2017/08/

ـ مُلارشید، بدر، ۲۰۱۷، البنى العسكرية والأمنية في مناطق الإدارة الذاتية، اسطانبول، مركز عمران للدراسات الاستراتيجية.

– Casagrande, Genevieve. 2016. The Road to Ar-Raqqah: Background on the Syrian Democratic Forces, Backgrounder, Understanding war, http://www. Understan dingwar.org/ sites/default/files/The%20Road%20to%20ar-Raqqah%20ID%20FINAL.pdf

– Clawson, Patrick. 2016. Syrian Kurds as a U.S. Ally: Cooperation and Complications, Policy Focus 150, the Washington Institute for Near East Policy, http://www. washingtoninstitute.org/uploads/Documents/pubs/PolicyFocus150_Clawson.pdf

 -DOD Dictionary of Military and Associated Terms, As of March 2017, http://www. dtic.mil/doctrine/new_pubs/dictionary.pdf

-Gurcan. Metin. 2019. Assessing the Post–July 15 Turkish Military. Policy Notes 59. The Washington Institute For Near East Policy. https://www. washingtoninstitute. org/uploads/ Documents/pubs/PolicyNote59-Gurcan.pdf

– Keskin, Funda. 2008. Turkey’s Trans-Border Operations in Northern Iraq: Before And after the Invasion of Iraq. Research Journal of International Studies – Issue 8. International Relations Department, University of Ankara Cebeci, Ankara, Turkey. https:// pdfs. semanticscholar. org/ca07/dece7d40e7106437fd5ce34c15ed215c209d.pdf

– Kurd watch. 2013. Ras al-Ayn: Heavy fighting between PYD and FSA: http:// kurdwatch.org/ index.php?aid=2697&z=en&cure=245

– Kurd watch. 2014. A. Al-Qamishli: Kurdish Youth Movement organizes demonstrations: http:// www. kurdwatch.org/index.php?aid=3022&z=en&cure=1016

– Kurd watch. 2014. B. Ras al-Ayn: PYD cooperates with Free Syrian Army: http://www. kurdwatch.org/index.php?aid=3237&z=en&cure=1016

– Kurd watch. 2014. C. Duhok: Kurdish National Council and TEV DEM form new body: http://www.kurdwatch.org/index.php?aid=3266&z=en&cure=1016

– Middle East Report N°۱۳۶٫ ۲۰۱۳٫ Syria’s Kurds: a Struggle within a Struggle http:// www. crisisgroup.org/~/media/Files/Middle%20East%20North%20Africa/Iraq%20Syria%20Lebanon/Syria/136-syrias-kurds-a-struggle-within-a-struggle.pdf

-Tejel, Jordi. 2009. Syria’s Kurds History, politics and society, published by Rutledge is an imprint of the Taylor & Francis Group, http://www.kurdipedia.org/books/74488.pdf

-Tanir, Ileana, Vladimir van Wilgenburg & Omar Hossino. 2012. Unity or PYD power play? Syrian Kurdish dynamics after the Erbil Agreement, London, the Henry Jackson Society,http://henryjacksonsociety.org/wp-