چکیده
عربستان سعودی و قطر روابط متغيريي در چندین سال گذشته با يکديگر داشته‌اند. به دلیل وجود اختلافات ريشه‌اي از قبيل اختلافات سرزمینی، سیاسی و ایدئولوژیک نتوانستند این شکاف‌ها را کتمان کنند و اين روابط در حال حاضر دچار گسست و شکاف شده است. قطر همواره مخالف سیاست‌های تحت‌الحمایگی عربستان بوده و سعی کرده علیرغم عدم برخورداري از مولفه‌های قدرت سخت، از طريق مولفه‌های قدرت نرم اقتصاد قوی، بازوی قدرتمند رسانه‌ای و قدرت ایدئولوژیکی چون جریان اخوانی برای عربستان چالش ایجاد کند. در این مقاله با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و منابع مجازي سعی شده ریشه‌های این اختلافات و شکاف‌ها تبیین گردد و همچنین پیامدهای این شکاف‌ها در ابعاد داخلی و منطقه‌ای نيز تشريح شود. يافته‌هاي مقاله حاکي از اين است که افزايش شکاف‌ها میان عربستان و قطر، انسجام در شورای همکاری خلیج‌فارس و همچنین شانس اتخاذ یک سیاست مشترک را تضعيف کرده است.
واژگان کلیدی
عربستان، قطر، شورای همکاری خلیج فارس، اسلام وهابی، اسلام اخوانی، اخوان‌المسلمین
عنوان مقاله [English]
The Roots and Results of the Disagreements between Saudi Arabia and Qatar
نویسنده [English]
Alireza Zarei
چکیده [English]
Abstract
Saudi Arabia and Qatar have had varying relationships over the last several years. Due to root conflicts such as territorial, political and ideological differences, they could not conceal these gaps, and these relations have already broken apart. Qatar has always opposed Saudi Arabian protégé policies and despite the lack of hard power factors tried to challenge Saudi Arabia, through the soft power factors such as powerful economy, powerful media arm, and ideological power like Brotherhood current. In this paper, through the descriptive-analytical method and based on library studies and virtual resources, we have tried to explain the roots of these differences and gaps, as well as the implications of these gaps in domestic and regional level. The findings suggest that the increase in gaps between Saudi Arabia and Qatar has undermined the coherence of the Gulf Cooperation Council, as well as the chance to adopt a common policy.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Saudi Arabia, Qatar, Gulf Cooperation Council, Wahhabi Islam, Muslim Brotherhood, Muslim Brotherhood
عنوان مقاله [العربية]
جذور ونتائج الاختلافات بين المملكة العربية السعودية وقطر
چکیده [العربية]
المخلص
على مدى السنوات العديدة الماضية، كان لدى المملكة العربية السعودية وقطر العديد من الروابط المتغیر مع بعضهما البعض. بسبب الصراعات الجذرية مثل الاختلافات الإقليمية والسياسية والإيديولوجية، لم يتمكنوا من إخفاء هذه اصراعات، وقد انهارت هذه العلاقات بالفعل. لطالما كانت قطر معارضة لسياسات القهر السعودي و حاولت قطر – على الرغم من عدم وجود المكونات الأساسية- تحدی للمملكة العربية السعودية من خلال مكونات القوة الناعمة: اقتصاد قوي، ذراع إعلامي قوي، قوة أيديولوجية مثل الإخوان المسلمين.
في هذه الورقة، حاولنا من خلال المنهج الوصفي التحليلي والمكتبات والموارد الافتراضية، شرح جذور هذه الاختلافات والفجوات، بالإضافة إلى الآثار المترتبة على هذه الفجوات في الأبعاد الداخلية والمنطقة. تشير النتائج إلى أن الزيادة في الفجوات بين المملكة العربية السعودية وقطر قد قوضت الاتساق و الوحدة فی مجلس التعاون الخليجي، وكذلك الفرصة لتحدید السياسة المشتركة.
الكلمات المفتاحية
المملكة العربية السعودية، قطر، مجلس التعاون الخليج الفارسی، الإسلام الوهابي، الاسلام للإخوان، الإخوان المسلمون
منابع فارسي
ـ العربیه (۲۰۱۷)، «پشت پرده توطئه‌های سری قطر با حوثی‌ها برای آسیب‌زدن به سعودی»، لینک دسترسی:
http://farsi.alarabiya.net/fa/middle-east/2018/03/26.html
ـ «پيامدهاي تنش در روابط عربستان و قطر براي دوحه»، سايت پارس تودي، قابل دسترسي در:
http://parstoday.com/fa/middle_east-i80004
ـ آرمند، حسين ( ۱۳۹۶)، تنش میان عربستان و قطر؛ پایان رؤیای وحدت کشورهای عربی، سايت الوقت، قابل دسترسي در:
http://alwaght.com/fa/News/99737
ـ جوکار، مهدي (۱۳۹۶ )، دوحه و رياض، سايت برهان، قابل دسترسي در:
http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=6841
ـ زارعي، عليرضا (۱) (۱۳۹۶)، «تنش عربستان و قطر: دلايل و پيامدها»، نشریه بدر، ش ۷۳، تهران، مؤسسه مطالعات راهبردي انديشه‌سازان نور.
ـ زارعي، عليرضا (۲) ( ۱۳۹۶)، «ظرفيت‌سنجي قطر در بهبود روابط ايران با دولت‌ها و جنبش‌هاي سني منطقه»، پژوهش راهبردي، ش ۱۰، تهران، مؤسسه مطالعات راهبردي انديشه‌سازان نور.
ـ زارعي، عليرضا (۳) (۱۳۹۶)، «اختلافات قطر با عربستان: شکاف در ائتلاف عربي عليه ايران»، نشریه بدر، ش ۷۲، تهران، مؤسسه مطالعات راهبردي انديشه‌سازان نور.
ـ زارعي، عليرضا (۴) (۱۳۹۷)، «تحليلي بر فشارهاي سعودي عليه قطر و پيامدهاي آن در يک سالگي تحريم»، نشریه بدر، ش ۹۷، تهران، مؤسسه مطالعات راهبردي انديشه‌سازان نور.
ـ عاليشاهي، عبدالرضا و مسعودنيا، حسين و فروزان، يونس (۱۳۹۶)، «بررسي روابط سياسي قطر و عربستان سعودي: از تبيين همگرايي تا گسست سياسي (از بيداري اسلامي تا بحران قطع روابط سياسي در ژوئن ۲۰۱۷»، فصلنامه مطالعات راهبردي سياست‌گذاري عمومي، ش ۲۴٫
ـ عمادي، سيدرضي ( ۱۳۹۶)، تنش در روابط عربستان و قطر، ريشه‌ها و پيامدها، شبکه مطالعات سياست‌گذاري عمومي، قابل دسترسي در:
http://npps.ir/articlepreview.aspx?id=111877
ـ فروزان، يونس و عاليشاهي، عبدالرضا و محمد دوست، علي (۱۳۹۶)، «تبيين دلايل واگرايي در روابط سياسي عربستان سعودي و قطر»، فصلنامه امنيت‌پژوهي، ش ۵۹٫
ـ قرنی، بهجت (۱۳۹۱)، انقلاب در کشورهای عربی، واکاوی ریشه‌ها و عوامل، ترجمه الهام شوشتری‌زاده، تهران، انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران.
ـ کرمي، کامران (۱۳۹۶)، بحران قطر: دلايل تطويل و چشم‌انداز آينده، مرکز پژوهش‌هاي علمي و مطالعات استراتژيک خاورميانه، قابل دسترسي در: https://www.cmess.ir
ـ مطهري مصطفي (۲) (۱۳۹۶)، «تنش قطر و چهار کشور عربي: تداوم يا پايان؟»، نشریه بدر، ش ۷۵، تهران، مؤسسه مطالعات راهبردي انديشه‌سازان نور.
ـ‌مطهري، مصطفي (۱) (۱۳۹۶)، «ميزان نفوذ سلفي‌ها و اخواني‌ها در جامعه و دولت قطر»، پژوهش پشتيبان، تهران، مؤسسه مطالعات راهبردي انديشه‌سازان نور.
منابع انگليسي
– Cafiero Giorgio, (26 September ۲۰۱۲), Saudi Arabia and Qatar: Dueling Monarchies, http://fpif.org/saudi_arabia_and_qatar_dueling_monarchies/
– Mansour,Renad and Jabar, Faleh. 2017. “The Popular Mobilization Forces and Iraq’s Future”,Beirut: Middle East CenterCarnegie Endowment for
– McKay,Andrew. (2002). Defining and Measuring Inequality, Journal of Briefing Paper, (1),1
– Philips,Christopher. 2017. “Syria and Its Neighbors: Chatham House Special Section”. Journal of Middle East Policy. Vol 24. No 1
– Schmierer, Richrd. 2017. “The New Arab Wars”. Journal of Middle East Policy. Vol 24. No 1.
– International Peace Publications Department.
-Neckerman, Kathryn & Florencia,Torche. (2007). Inequality: Causes and Consequences, Journal of Annual Review of Sociology (33)
