چکیده
سیاست خارجی ترکیه دو جهت‌گیری دارد: نخست؛ حرکت به سمت غرب، دوم، حركت به سمت شرق و مناطق پیرامونی بعد از قدرت‌یابی حزب عدالت و توسعه از سال ۲۰۰۲م. بر اساس چرخش سیاست ترکیه از غرب به شرق، پرسش اصلی این است که اين كشور چگونه دو نگاه سنتی به غرب و شرق یا به عبارتی غرب‌گرایی و منطقه‌گرایی را در سیاست خارجی خود تركيب می‌کند؟ فرضیه اين تحقیق بیان می‌دارد که ترکیه در سیاست خارجی خود براساس دو پایه پرگار عمل می‌کند كه با محور قرار دادن یک پایه ثابت آن يعني امریکا و غرب از پایه سیار ديگر برای رسم دایره یا اندازه‌گیری کمان‌ها و شعاع دایره روابط خارجی خود استفاده می‌کند. تركيه تمايل کمان را به سمت شرق و همسایگان گرفته؛ اما جهت‌گیری اصلی به‌سوی غرب است. اين پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و با توجه به ماهیت موضوع، شیوه گردآوری اطلاعات؛ کتابخانه‌ای و اسنادی بوده است.
واژگان کلیدی
ترکیه، سیاست خارجی، سیاست پرگاری، حزب عدالت و توسعه
عنوان مقاله [English]
Turkey’s Compass Policy in Foreign Relations
نویسنده [English]
Nooreddin Akbari
چکیده [English]
Abstract
Turkey’s foreign policy has two orientations. towards the West and towards the East and surrounding areas after Justice and Development Party (AKP) took power in 2002. Regarding a shift in Turkey’s policy orientation from West to East, the key question is how Turkey pursues two traditional views to the West an to the East or Western orientalism and regionalism in its foreign policy? According to this Paper’s hypothesis, Turkey’s foreign policy functions as a compass that one of its arms is fixed on America and the west and the other movable arm goes round inscribing circles or measuring the radius of its foreign relation. While the arc has lean to the East and its neighbors, its main orientation is toward the west. This is a descriptive – analytical research. Regarding to the nature of the subject, the method of gathering information is based on libraray and document surveys.
Despite the serious challenges facing the Iraqi political system, it seems that the demands of public opinion in this period instead of solving these challenges and choosing “desirable political discourses to resolve them” are aimed at solving the apparent problems and more immediate, tangible and general demands, such as “service” and “anti-corruption”. Although these two types of challenges can be the result of the issue of quotas in the power structure, but the preference for urgent demands by the community and the support of the Marja from these demands, differed the election results of this period from the initial predictions, which in the present article, while analyzing this subject, attempts are made to write its informative tips and experiences.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Turkey, turkey’s Foreign Policy, Justice and Development Party
عنوان مقاله [العربية]
السياسة الفرجارية لترکيا في العلاقات الخارجية
چکیده [العربية]
المخلص
السياسة الخارجية الترکية تقوم علی إتجاهين: الأول، التوجه نحو الغرب و الثاني الإتجاه نحو الشرق و المناطق المجاورة منذ وصول حزب العدالة و التنمية إلی السلطة سنة ۲۰۰۲للميلاد. وبناءا علی تحول السياسة الخارجية الترکية من الغرب نحو الشرق يطرح هذا السؤال نفسه: «کيف تتبع ترکيا رؤيتين تقليديتين نحو الغرب و الشرق أو التوجه الغربي و التوجه الإقليمي في سياستها الخارجية؟»
وفرضية المقال تقول إن ترکيا تمارس سياستها الخارجية کجزئي الفرجار مع جعل أحد الجزئين کالقاعدة الثابتة و هو أمريکا و الغرب و إستخدام القاعدة المتحرکة لرسم الدائرة أو قياس الأقواس و شعاع دائرة علاقاتها الخارجية. هولاء شدّوا وتر القوس نحو الشرق و الجيران لکن الإتجاه الرئيسي نحو الغرب. منهج البحث في هذا المقال هو وصفي ـ تحليلي بالأعتماد علی المنهج المکتبي و الوثائقي في جمع المعلومات و البيانات.
الكلمات المفتاحية
ترکيا، السياسة الخارجية الترکية، السياسة الفرجارية، حزب العدالة و التنمية
منابع فارسی
ـ افضلی رسول و افشين متقی (۱۳۹۰)، «بررسی و تبیین ژئوپلیتیکی اسلام‌گرایی اعتدالی از سیاست خارجی ترکیه از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۱»، فصلنامه روابط خارجی، س ۳، ش ۴، زمستان.
ـ اکبری، نورالدين (الف)(۱۳۸۷)، «قدرت‌یابی اسلام‌گرایان در ترکیه و تأثیر آن بر روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی‌ـ پژوهشی رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، ش ۱۵، پاییز.
ـ اکبری، نورالدين (ب) (۱۳۸۷)، اسلام‌گرایان و روابط ایران و ترکیه (۱۹۹۶-۲۰۰۷)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس.
ـ حاجی یوسفی، امیرمحمد (۱۳۸۴)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
ـ قوام، سید عبدالعلی (۱۳۸۳)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: سمت.
ـ عامری، هوشنگ (۱۳۸۱)، اصول روابط بین‌الملل، چ ۱، ويراست چهارم، تهران: انتشارات آگاه.
ـ فلاح زاده، محمدهادی (۱۳۸۴)، آشنایی با کشورهای اسلامی (۳) ترکیه، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
ـ قاسمی، صابر (۱۳۸۴)، کتاب سبز ترکیه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
ـ قنبرلو، عبدالله (۱۳۹۱)، «ملاحظات امنیت ملی و غرب‌گرایی در سیاست خارجی ترکیه»، فصلنامه مطالعات راهبردی، س ۱۵، ش ۴، زمستان.
ـ قهرمان پور، رحمان (۱۳۸۴)، «تعاملات ایران و ترکیه در آغاز قرن بیست و یکم»، نامه دفاع (۹)، مرکز تحقیقات راهبرد دفاعی، ش ۴٫
ـ دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه (۱۳۸۶)، کتاب سبز ترکیه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
ـ کوزه‌گر، ولی (۱۳۸۶)، «پیروزی مجدد اسلام‌گرایان در ترکیه و آینده سیاست خارجی این کشور»، معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی، مرکز تحقیقات استراتژیک.
ـ خواجه سروی، غلام‌رضا و حسين ميرزايي (۱۳۹۱)، «اسلام سیاسی در ترکیه و آینده آن»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، س۱۹، ش ۶۸٫
ـ محمدی، مهرداد (۱۳۹۱)، «واکاوی سیاست‌های ترکیه، استراتژی عدم مشکل با همسایگان یا ایجاد تنش»، خبرگزاری مهر، کد:۶۱۰۹،۱۰ فروردين.
ـ مورگنتا، هانس. جی (۱۳۷۴)، سیاست میان ملت‌ها، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
ـ نقدی نزاد، حسن (۱۳۸۷)، «تعامل و تقابل اسلام‌گرایان و کمالیست‌ها در سیاست خارجی ترکیه (۲۰۰۲-۲۰۰۷)»، پژوهشنامه سیاست خارجی، ش ۱۹٫
ـ واعظی، محمود (۱۳۸۷)، «تجربه جدید در ترکیه؛ تقابل گفتمان‌ها»، معاون پژوهش‌های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک، فصلنامه راهبرد، ش ۴۷، تابستان.
ـ واعظی، محمود (تدوین) (۱۳۸۷)، «سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه، (روابط ترکیه و سوریه از تعارض تا تعامل)»، پژوهش ۱۹، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
ـ مردانی گیوی، اسماعیل (۱۳۸۰)، «جهانی شدن: نظریه‌ها و رویکردها»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، س ۱۵، ش ۱۶۸ ـ ۱۶۷٫
ـ دهشیری، محمدرضا (۱۳۷۸)، «آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی در سیاست خارجی از دیدگاه امام خمینی(ره)»، فصلنامه سیاست خارجی، س ۱۳، ش ۲٫
ـ شریفی طراز کوهی، حسین (۱۳۸۰)، حقوق بشر (نظریه‌ها و رویه‌ها)، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
ـ مشیرزاده، حمیرا (۱۳۸۳)، «واقع‌گرایی، لیبرالیسم و جنگ آمریکا علیه عراق»، فصلنامه سیاست خارجی، س ۱۸، ش ۴٫
ـ کاکایی، سیامک (۱۳۷۴)، «نقش ترکیه در منطقه خاورمیانه پس از جنگ سرد»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، س۴، ش ۴٫
ـ مرادیان، محسن (۱۳۸۵)، برآورد استراتژیک ترکیه، تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
ـ مردم‌سالاري (روزنامه) (۱۳۹۰)، «بینارویارویی دیپلماتیک ایران و ترکیه»، ش ۶ مهر، نسخه شماره ۲۷۴۱٫
ـ طاهری، محمد (۱۳۹۱)، «فلسطین در انگاره منافع ملی ترکیه»، فصلنامه مطالعات فلسطین، ش ۱۷، تابستان.
سایت‌ها
ـ اعلایی، احسان (۱۳۸۹)، «جایگاه آمریکا در سیاست خارجی ترکیه بعد از جنگ سرد»، اندیشکده روابط بین‌الملل در: http://www.irtt.ir/articlinternational-policy/post-429. Php
ـ کاکایی، سیامک (۱۳۸۹)، «نگاه ترکیه همچنان رو به غرب است»، کد مطلب ۶۳۷۴۴۷:www.khabaronline.ir
ـ ابوناهیه، ایمن (۱۳۹۱)، «روابط ترکیه و اسراییل»، ترجمه مهدي شكيايي، خبرگزاری قدس،۲۲ اسفند، به آدرس اینترنتی: http://www.qodsna.com/NewsPage.aspx?newsid=33704
ـ ایمانی، همت (۱۳۹۱)، «سیاست خارجی ترکیه در پرتو بهار عربی»، دیپلماسی ایرانی، ۸ فروردين، برگرفته از: file://localhost/E:/maghale/kkk
ـ امیر احمدیان، بهرام (۱۳۹۲)، «تحولات ترکیه در سال گذشته»، کد خبر ۳۱۰۴۷۱، ۲۷ فروردين، در سایت:
http://www. Tabnak.ir/fa news/310471
ـ رمضانی بونش، فرزاد (۱۳۹۱)، «متغیرهای دخیل در عادی‌سازی روابط ترکیه با اسراییل»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، به آدرس اینترنتی:www.azariha. org
ـ قائم‌مقامی، سید علی (۱۳۹۱)، «نگاهی به سیاست‌های ترکیه»، پایگاه تحلیلی‌ـ خبری ایران‌ـ بالکان (ایربا)، در سایت: http://www.iranbalkan.net/view-11630.html
ـ قهرمان پور، رحمان (۱۳۸۹)، «سلسله تحلیل‌هایی در مورد تحولات سیاسی در ترکیه»، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه در:
http://fa.merc. Ir /archive/ article/tabid/62 articleType/ categoryview/ category Id/11/default aspx
ـ قرشی، سیده مهدیه (۱۳۹۱)، «خروج نظامیان آمریکایی از عراق و تأثیر آن بر سیاست خارجی ترکیه»، برگرفته از سایت:http://political.ir/post-
ـ محمدیان، سهیلا (۱۳۹۲)، «تشدید انتقادات حزب جمهوری خلق ترکیه از دولت این کشور»، ۸ ارديبهشت، قابل دسترسی در سایت:news.irib.ir/NewsPage.aspx?newsid=29797
ـ مصیب‌زاده، ایلدار (۲۰۱۱)، «آینده سیاست خارجی ترکیه»، روزنامه ۵۲۵ باکو، قابل دسترسی به نشانی:
www.525ci.com.az
ـ وفایی، داوود (۲/۹/۱۳۹۰)، «چالش‌های سیاست خارجی ترکیه»، ۲ آذر، به آدرس اینترنتی:
http://boustan.blogfa.com/post.1845.aspx
منابع لاتین
– kaLin, Ibrahim(2011), “Turkey and The Middle East: Ideologyor Geopolitics?”, PvirateView,No. 13.
– Christopher, Phillips (2012), “Into the Quagmire: Turkey’s Frustrated Syria Policy”, http://www. chathamhouse.org, December/publications/papers/view/188137.
– Davutoglu, Ahmet, “Turkish Foreign Policy and the EU in 2010”, Vol. 8,NO. 3, Turkish Policy Quartey.
– Carley, Patrica (1995), “Turkeys Role in The Middle East: AconFerence RePort”, Washington: united states Institute of Peace.
– Reynolds, Michael A. (2012), Echoes of Empire: Turkey’s Crisis of Kemalism and the Search for an Alternative Foreign Policy, The Saban Centre for Meddle East Studies, Brookings Institution
– Zanotti, Jim (2012), “Turkey: Background and U.S. Relations”, Specialist in Middle Eastern Affairs, Vol. 8, No.6.
– Perthes, Volker (2010), Turkey’s Role in the Middle East: An Outsider’s Perspective”, Insight Turkey, Vol.12, No.4.
– Alessandri, Emiliano (2010), “Turkey’s New Foreign Policy and the Future of Turkey-EU Relations”, The International Spectator, 45:3.
– Jenkins, Gareth (2010), “On the Edge – The AKP Shifts Turkey’s Political Compass”, Jane’s Intelligence Review, August.
