ظرفیت‌سنجی نهضتی بریلوی‌های پاکستان

فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال بیست و دوم، شماره ۴، پياپي ۸۸، زمستان ۱۴۰۰؛ صفحات ۵-۳۶

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده :

* اسماعیل باقری

* کارشناس ارشد مسائل افغانستان ـ پاکستان 

چکیده

اگرچه پاكستان از نظر استقلال پیشینه زیادی ندارد، اما در چند دهه گذشته بر تحولات منطقه بسیار تأثیرگذار بوده است. این كشور كه در سال ۱۳۲۶ به رهبری محمدعلی جناح از هندوستان جدا و مستقل شد، با تكیه بر دین اسلام شكل گرفت. كشور اسلامی پاكستان از یك سو به دلیل قرار گرفتن در ژئوپلیتیك حساس میان هند، چین، افغانستان و ایران و از سوی دیگر وجود فرقه‌ها و گروه‌های متعدد مذهبی از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است. جمعیت مسلمان نزدیك به ۲۰۰ میلیونی پاكستان ظرفیت عظیمی است كه مورد توجه كشورهای غربی و حتی عربی است. اغلب گروه‌های افراطی و مذهبی پاكستان نظیر دیوبندی‌ها، اهل حدیث‌ها و جماعت تبلیغی و … توسط كشورهای معارض اسلام راستین به خدمت گرفته شده و ابزاری برای توسعه خشونت‌ شده‌اند. در این میان مكتب فكری‌ـ مذهبی بریلوی به عنوان جریان معتدل اهل سنت جایگاه ویژه‌ای در پاكستان دارد كه هر چند مکتبی آشنا به نظر‌ می‌رسد، اما واقعیت این است که این مكتب به طور شایسته مورد توجه قرار نگرفته است و در خصوص مبانی اعتقادی، ماهیت‌شناسی بریلوی‌ها، اهداف و رویکردهای آن، گروه‌های صوفی‌مسلک، ساختار سازمانی و وضع تشکل‌های آنان و غیره در ایران، تحقیق درخور توجهی صورت نگرفته است که در نوشتار پیش رو به ظرفیت‌سنجی نهضتی این مکتب می‌پردازیم.

واژگان کلیدی

ظرفیت‌سنجی، پاکستان، بریلوی، مقاومت

عنوان مقاله [English]

Assessing the movement capacity of Pakistani Barelvis

نویسنده  [English]

Ismail Bagheri

چکیده [English]

Abstract

Although Pakistan does not have much history of independence, it has been very influential in regional developments over the past few decades. The country, which seceded and became independent from India in 1947 under the leadership of Mohammad Ali Jinnah, relied on Islam. The Islamic Republic of Pakistan, on the one hand, has a very important position due to its sensitive geopolitics between India, China, Afghanistan and Iran, and on the other hand, the existence of various religious sects and groups. Pakistan’s Muslim population of nearly 200 million is a huge potential that is being considered by Western and even Arab countries. Most of Pakistan’s extremist and religious groups, such as the Deobandis, the Hadithists, and the Jama’at Tablighi, have been recruited by countries opposed to true Islam and have become a tool for the development of violence. The Barelvis school of thought, as a moderate Sunni sect, has a special place in Pakistan Although it may seem like a familiar school, the fact is that it has not been well received. no significant research has been done about Its goals and approaches, Sufi groups, organizational structure and status of their organizations, etc. In Iran, which in the following article, we will assess the movement capacity of this school.

واژگان کلیدی[English]

Keywords

Capacity Building, Pakistan, Barelvis, Resistance

عنوان مقاله [العربية]

تقييم قدرة حركة البریلویة الباكستانية

چکیده [العربية]

المخلص

على الرغم من أن باكستان لا تتمتع بتاريخ طويل من الاستقلال‌، إلا أنها كانت مؤثرة للغاية في التطورات الإقليمية على مدى العقود القليلة الماضية. واعتمدت الدولة التي انفصلت واستقلت عن الهند عام ۱۹۴۷ بقيادة محمد علي جناح على الإسلام. جمهورية باكستان الإسلامية‌، من ناحية‌، لها موقع مهم للغاية بسبب حساسيتها الجيوسياسية بين الهند والصين وأفغانستان وإيران‌، ومن ناحية أخرى‌، وجود طوائف ومجموعات دينية مختلفة. يُعد تعداد سكان باكستان المسلمون البالغ عددهم ما يقرب من ۲۰۰ مليون نسمة إمكانات هائلة تدرسها الدول الغربية وحتى الدول العربية. معظم الجماعات المتطرفة والدينية في باكستان‌، مثل الديوبنديين والحديثيين وجماعة التبليغ‌، تم تجنيدهم من قبل دول معارضة للإسلام الحقيقي وأصبحت أداة لتنمية العنف. مدرسة البریلویة الفكرية‌، كطائفة سنية معتدلة‌، لها مكانة خاصة في باكستان. والتي‌، على الرغم من أنها تبدو مدرسة مألوفة‌، فإن الحقيقة هي أن هذه المدرسة لم يتم النظر فيها بشكل صحيح و لم يتم إجراء أي بحث مهم حول الأسس العقائدية‌، وطبيعة البریلویة‌، وأهدافهم ومقارباتهم‌، والطوائف الصوفية‌، والهيكل التنظيمي ومكانة منظماتهم في إيران. في المقالة التالية سوف نتعامل مع قدرة الحركة لهذه المدرسة.

الكلمات المفتاحية

تقييم قدرة‌، باكستان‌، البریلویة‌، المقاومة

صورت‌جلسات
 باقری، اسماعیل(۱۳۹۵)، «شناسایی حساسه‌های فرهنگی ‌ـ رسانه‌ای بریلوی‌ها در موضوعات نهضتی»، موسسه اندیشه‌سازان نور.
 جمالی، جواد(۱۳۹۵)، «شناسایی طبقه پیشرو اجتماعی فعال بریلوی و شناسایی حساسه‌های آن»، موسسه اندیشه سازان نور.
 رئیس‌السادات، عبدالحسین(۱۳۹۵)، «بررسی شکل‌پذیری‌ بریلوی‌ها و وضع تشکل فعلی آنان»، موسسه اندیشه‌سازان نور.
 رئیس‌السادات، عبدالحسین(۱۳۹۵)، «شناسایی طبقه پیشرو اجتماعی فعال بریلوی و شناسایی حساسه‌های آن»، موسسه اندیشه‌سازان نور.
 زمانی، مسعود(۱۳۹۵)، «بررسی شکل‌پذیری‌ بریلوی‌ها و وضع تشکل فعلی آنان»، موسسه اندیشه‌سازان نور.
 صادقی، تقی(۱۳۹۵)، «بررسی شکل‌پذیری‌ بریلوی‌ها و وضع تشکل فعلی آنان»، موسسه اندیشه‌سازان نور.
 صادقی، تقی، «شناسایی حساسه‌های فرهنگی ‌ـ رسانه‌ای بریلوی‌ها در موضوعات نهضتی»، مؤسسه مطالعات اندیشه‌ساران نور.
 عباس نقوی(۱۳۹۵)، راشد، «بررسی شکل‌پذیری‌ بریلوی‌ها و وضع تشکل فعلی آنان»، موسسه اندیشه‌سازان نور.
 فیاض، عباس(۱۳۹۵)، «بیان مسئله و نحوه جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات در خصوص بریلوی‌ها»، موسسه اندیشه‌سازان نور.

مصاحبه
 مصاحبه با تقی صادقی(۱۳۹۵)، «طبقه اجتماعی پیشرو بریلوی»، در موسسه اندیشه‌سازان نور شعبه مشهد.
 مصاحبه با دكتر محمدرضا دهشیری(۱۳۹۵)، «منافع ملی و سیاست‌های نهضتی»، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
 مصاحبه با عمر ریاض عباس(۱۳۹۵)، سخنگوی جریان طاهر قادری، مؤسسه اندیشه‌سازان نور.

منابع فارسی
 ‌‌اکبر، ثاقب (۲۰۱۰)، مسالک دینی پاکستان (به زبان اردو)، چاپ اول، البصیره، اسلام آباد.
 امینی، اسماعیل(۱۳۹۴)، «بریلوی یکی از فرقه‌های گمراه اهل سنت!»، قابل دسترس در:
http://sozimihrab.org/
 ‌پژوهش راهبردی ۶۸(۱۳۹۳)، «جایگاه شیعیان در ساختار سیاسی اجتماعی پاكستان و چشم‌انداز آن».
 ‌خبرگزاری فارس(۳۰/۷/۱۳۹۱)، «نگاهی به گروه‌ها و فرقه‌های مذهبی پاکستان».
 «دانشنامه ایران و اسلام»، ترجمه دایره المعارف اسلام، ج ۱۰٫
 سایت ویکی پدیا، اردو، آزاد دائره المعارف، http://ur.wikipedia.org/
 ‌سید حسین رضوی، پایان‏نامه «تاریخ و عقاید بریلویه»، استاد راهنما: حجت الاسلام دکتر مهدی فرمانیان، استاد مشاور: حجت الاسلام محمد باقر قیومی، مقطع: كارشناسی ارشد، دانشگاه : مجتمع عالی امام خمینی(ره)، تاریخ دفاع : ۱۳۸۹٫
 ‌صراف‌یزدی، غلامرضا و دیگران،‌ (۱۳۹۰)«ساختار قدرت در پاكستان و علل ناپایداری سیاسی آن»، فصلنامه علوم سیاسی،‌ ش ۱۵٫
 ‌فارس نیوز، ۷دی ۱۳۹۱٫
 ‌صبوری، منوچهر(۱۳۸۵)، جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر سخن.
 صدیقی، کلیم(۱۳۷۵)، مسائل نهضت‌های اسلامی، ترجمه سید هادی خسروشاهی، انتشارات مؤسسه اطلاعات تهران.
 طاهر القادری(۱۳۹۲)، محمد، «بلوک منطقه‌ای تشکیل گردد»، قابل دسترس در:
http://www.khaama.com/persian/archives/1698
 عارفی، محمد اكرم(۱۳۸۰)، «جنبش اسلامی پاكستان و چالش‌های ساختاری‌ ـ ‌راهبردی»، فصلنامه خاورمیانه، س ۸، ش ۲۷، دوره سوم.
 عارفی، محمد اكرم(۱۳۸۲)، جنبش اسلامی پاکستان؛ بررسی عوامل ناكامی در ایجاد نظام اسلامی، چ ۱، قم: نشر بوستان.
 فرمانیان، مهدی، «نگاهی به تاریخ و عقاید و بزرگان دیوبندیه و بریلویه»، قابل دسترس در:
http://mazaheb.com/
 واعظی، محمود(۱۳۹۰)، پاكستان، چالش‌های داخلی و خارجی، تهران: نشر مركز تحقیقات استراتژیك.