ایران؛ نفوذ و اقتدار منطقه ای، کدام دیپلماسی؟
فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال هجدهم، شماره ۱، پياپي ۶۹، بهار ۱۳۹۶؛ صفحات ۳۳-۶۳
چکیده
از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون، یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست خارجی ایران، ضرورت بسط نفوذ منطقه‌ای بوده است. اگر چه طی این سال‌ها، دیپلماسی فرهنگی همواره جایگاه اصلی در پیشبرد اهداف منطقه‌ای ایران داشت، متعاقب وقوع بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا در سال‌های پس از ۲۰۱۱ و به تبع آن شکل‌گیری تحولات امنیتی در منطقه، بازنگری در دیپلماسی منطقه‌ای ایران برای تحقق منافع بیش از پیش این کشور در حوزه سیاست خارجی ضرورت پیدا کرد. در همین راستا، مقاله حاضر در پی پاسخ‌گویی به این پرسش محوری است که «کدام دیپلماسی، منافع و اهداف جمهوری اسلامی ایران را در روند تحولات جدید منطقه محقق میکند؟»
در کلیت مقاله، این فرضیه مطرح شده که در تحولات پس از بیداری اسلامی، دیپلماسی هوشمند یعنی ترکیبی از به‌کارگیری قدرت سخت و نرم مناسب‌ترین راهبرد برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی ایران در منطقه است، همچنان‌که واکاوی سیاست خارجی ایران در منطقه از جمله کشورهای عراق و سوریه نشان می‌دهد این راهبرد مؤثرترین استراتژی برای بسط نفوذ ایران در منطقه است.
واژگان کلیدی
دیپلماسی هوشمند، ایران، سوریه، عراق، خاورمیانه، قدرت نرم، قدرت سخت، دیپلماسی عمومی
عنوان مقاله [English]
Iran; Influence, Regional authority, Which Diplomacy?
نویسنده [English]
Javad. Madadi
چکیده [English]
Abstract
Since the beginning of Iranian Islamic Revolution the necessity for expanding Iran’s regional influence has been one the major principles in its foreign policy. Cultural diplomacy has always been the main approach in promoting Iran’s regional goals however by the outbreak of Islamic Awakening in West Asia and North Africa since 2011 and consequently forming security developments, a review in Iran’s foreign police to pursue regional interest more has been of the essence. In this regard, the article seeks to answer to the question that “which diplomacy, can achieve Iran’s interests and goals better in the ongoing new developments in the region?”
Overall, the article proposes this assumption that for Iran, the smart diplomacy, combination of soft and hard power, is the most proper policy to promote regional goals as well expanding its regional influence as the analysis of foreign policy of Iran over Iraq, Syria and the region shows.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Smart Diplomacy, Iran, Syria, Iraq, Hard Power, Soft Power, Public Diplomacy
عنوان مقاله [العربية]
إيران… النفوذ والسلطة الإقليمية، أي الدبلوماسية؟
چکیده [العربية]
الملخص
إعتبرت الجمهورية الإسلامية الإيرانية توسيع النفوذ والسطة الإقليمية منذ إنتصار ثورتها إلى عصرنا الحاضر إحدى الضروريات لسياستها الخارجية. على الرغم من أن للدبلوماسية الثقافية لها الدور الرئيسي في تسيير الأهداف الإقليمية لإيران في السنوات الأخيرة ولاتزال ولكن عقب أحداث الصحوة الإسلامية في الشرق الأوسط وشمال إفريقيا في عام ۲۰۱۱ وبالتالي التطورات الأمنية التي طرأت في المنطقة، جعل إعادة النظر في الدبلوماسية الإقليمية لإيران تعد أمرا ضروريا لتحقيق مصالحها في مجال السياسة الخارجية أكثر من أي وقت مضى. تشير هذه المقالة أن بعد أحداث الصحوة الإسلامية تم إستخدام فرضية الدبلوماسية الذكية اعتمادا على الدمج بين القوة الصلبة والقوة الناعمة والتي هي أنسب استراتيجية لتسيير الأهداف للسياسة الخارجية في المنطقة. كما تبیّن تحليل السياسة الخارجية الإيرانية في المنطقة، بما في ذلك العراق و سوریا أن هذه الاستراتيجية هي أكثر تاثیرا لتوسيع نفوذ إيران في المنطقة.
الكلمات المفتاحية
الدبلوماسية الذكية، إيران، سوريا، العراق، الشرق الأوسط، القوة الناعمة، القوة الصلبة، الدبلوماسية العامة
منابع فارسی
ـ احمدی، حمید (۱۳۷۸)، قومیت و قوم‌گرایی در ایران، تهران: نشر نی.
ـ اشرف، احمد (۱۳۸۳). «بحران هویت ملی و قومی در ایران»، مندرج در: ایران: هویت، ملیت، قومیت، به كوشش حمید احمدی، تهران: انتشارات مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
ـ الزعبی، خیام (۱۳۸۴)، تجزیه و تحلیل روابط سیاسی سوریه و ایران ۲۰۰۴–۱۹۷۹، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
ـ سنایی، اردشیر و مونا کاویان‌پور (۱۳۹۵)، ظهور داعش و تأثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، شماره ۳۴٫
ـ سلیمی، آرمان و یحیی زرین‌نرگس، بحران داعش و سناریوهای پیش‌روی حکومت اقلیم کردستان عراق، دوهفته‌نامه دیارکهن، ۲۶ خرداد ۱۳۹۳، شماره ۷۲٫
ـ صادقی، سعید و ابومحمد عسگرخانی (۱۳۹۰)، بررسی عملکرد قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در عراق جدید، فصلنامه سیاست خارجی، شماره ۹۹٫
ـ عبداللهیان، امیر، ایران اولین کشور کمک‌کننده به دولت عراق و اقلیم کردستان در مقابله با داعش بود، خبرگزاری میزان، ۱۴ مرداد ۱۳۹۴، دسترسی در:
http://www.shahrekhabar.com/political/1438785360536162
ـ قاسمی، فرهاد، رهیافتی نظری بر دیپلماسی منطقه‌ای: واحدهای تجدیدنظرطلب در گذار چرخه سیستمی قدرت، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره چهارم، زمستان ۱۳۹۱٫
ـ قربانی شیخ‌نشین، ارسلان و کامران کرمی و هادی عباس‌زاده، قدرت هوشمند؛ تحول نوین قدرت در عصر جهانی شدن، روابط خارجی، شماره ۱۲، زمستان ۱۳۹۰٫
ـ کبریایی‌زاده، حسین، قدرت هوشمند جمهوری اسلامی ایران و انقلاب‌های خاورمیانه، ماه‌نامه روابط فرهنگی، سال نخست، شماره ۴، دی ۱۳۹۰٫
ـ کیانی، مهراب (۱۳۹۵)، سپاه پاسداران نقش‌آفرین میدان نبرد سوریه، پایگاه بصیرت، دسترسی در:
http://basirat.ir/fa/news/292266/
ـ مورگنتا، هانس. جـی (۱۳۷۴)، سـیاست میان ملت‌ها: تلاش در راه قدرت و صلح، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
سایت‌ها
ـ خبرگزاری خانه ملت، ایران مستشار دموکراتیک در جنگ سوریه با تروریسم، خبرگزاری خانه ملت، ۵ فروردین ۱۳۹۵، دسترسی در: http://www.icana.ir/Fa/News/295577
ـ سایت سازمان توسعه تجارت ایران: www.tpo.ir
منابع انگلیسی
– Abdul-Zahra, Qassim und Vivian, Salama (2014), Geheimnisvolle Figur Dieser General treibt IS vor sich her, at: http://www.t-online.de/nachrichten/ausland/ krisen/id_71699822/ iranischer – general-ghasem-soleimani-treibt-is-vor-sich-her.html
– CBS News, (March 20, 2012), Khamenei: Iran Will Strike Back if Attacked, at: http://www. cbsnews.com/8301-202_162-57400874/khamenei-iran-will-strike-back-if-attacked; Speech by Supreme Leader Ayatollah Ali Khamenei at the Imam Ali Military Academy, October 11, 2011,http://english.khamenei.ir/ index.php?option= om_content& task=view&id= 1558 & Itemid=4.
– COOPER HELENE (2015), U.S. Strategy in Iraq Increasingly Relies on Iran, at: https://www.nytimes.com/2015/03/06/world/middleeast/us-strategy-in-iraq-increasingly-relies-on-iran.html
– Haynes, J, (2009), Causes and Consequences of Transnational Religious Soft Power, London Metropolitan University.
– L. Phillips, David (2015), Task Force Report State-Building In Iraqi Kurdistan, Institute for the Study of Human Rights, Columbia University, New York, NY 10027.
– Prados, A & Sharp, (2005), Syria: political conditions&Relations with the United State after the Iraq War,CongressionalResearch Service, CRS Report for Congress.
– Seeberg, P. (2012), Syria and the EU. The crisis in Syria and the international sanctions with a focus on Syrian-EU relations, VidenscenteromdetmoderneMellemøsten
– Shapira.S(1988), The Origins of Hizballah, In the Jerusalem Quarterly: No: 46.
منابع کُردی
ـ عه‌بدوللا حه‌مه که‌ریم، هئرش (۲۰۱۳)، په‌یوه‌ندییه سیاسییه‌کانی نئوان هه‌رئمی کوردستان و ده‌له‌تانی دراوسئ ئیران و تورکیا و سوریا، سلئمانی: ناوه‌ندی روشنبیری و هونه‌ریی ئه‌ندیشه.
