چکیده
با شروع روند بيداري اسلامي از کشور تونس، کشورهاي مستعد بحران نظير ليبي نیز با قیام مردم مسلمان مواجه شدند و بعد از ۹ ماه جنگ و درگیری بین نیروهای قذافی و انقلابیون، در مرداد سال ۱۳۹۰ انقلابیون پیروز شدند. پس از پیروزی انقلابيون ليبي، مرحله جدیدي در حيات سياسي و اجتماعي اين کشور آغاز شد. ابتدا به نظر مي‌رسيد روند دولت‌سازي در اين کشور به آرامي و با فراز و نشيب‌هاي اندکي طي شود؛ اما بهرغم اين اميدها و تلاش‌هاي اوليه، پس از سقوط قذافی نه تنها یک دولت قدرتمند و مردمی در لیبی شکل نگرفت، بلکه بعد از گذشت بیش از ۶ سال از انقلاب لیبی، هنوز اختلافات شدیدی بین مقامات و گروه‌های مؤثر در این کشور پا برجاست که باعث می‌شود شاهد حضور دو دولت و دو پارلمان در لیبی باشیم. یکی از مهم‌ترین نیروهای میدانی مؤثر در لیبی، ژنرال حفتر است که به دلیل پیروزی‌های میدانی او و حمایت‌هایی که از سوی برخی بازیگران منطقه‌ای و بین المللی از او می‌شود، توانست خود را به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی به دست گرفتن حکومت در لیبی آینده مطرح کند.
بر همین اساس، این پرسش مطرح می‌شود که در میان بازیگران داخلی لیبی، ژنرال حفتر چه جایگاه و نقشی در آینده سیاسی لیبی خواهد داشت؟ بنابراین هدف از این نوشتار، بررسی آینده سیاسی لیبی با تأکید بر نقش ژنرال حفتر در آینده لیبی و حمایت‌های ژنرال سیسی از این مسئله است.
واژگان کلیدی
لیبی، انقلاب لیبی، آینده سیاسی، ژنرال خلیفه حفتر، ژنرال عبدالفتاح سیسی.
عنوان مقاله [English]
Libyan Political Future
(An emphasis on the coalition of General Haftar and el-Sisi)
نویسنده [English]
Mostafa Ghasemi
چکیده [English]
Abstract
By the outbreak of Islamic Awakening from Tunisia, some countries prone to crisis such as Libya also were confronted with the rise of Muslims. In Libya 2011, Revolutionaries manage to win the war after 9 month of conflict with Gadhafi forces triggering a new stage in the socio-political scene of the country. At first it seems the state-building process would undergo smoothly, however despite the hopes and initial efforts, since Gadhafi’s fall no powerful and public government took shape while after more than 6 years of revolution, Libya has been the scene of severe disagreements between officials and effective groups which lead to see two government and parliament there. Winning many field battles and buying support of some regional and international actors, General Haftar as one of the top field forces in Libya could put himself forward as one the major options of taking the government in Libya in the future.
Accordingly, this question arises that what is the role and position of General Haftar among Libyan actors in the future of the country? So the purpose of this article is to review the political future of Libya with an emphasis upon the role of General Haftar and the support of General el-Sisi.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Libya, Libyan Revolution, Political Future, General Khalifa Haftar, General Abdel Fattah el-Sisi
عنوان مقاله [العربية]
المستقبل السياسي في ليبيا مع التركيز على دور الحفتر والسيسي
چکیده [العربية]
الملخص
مع إندلاع الثورات العربية في تونس وبعض الدول العربیة التي تتوفر فيها الأرضية الخصبة للأزمات، واجه نظام القذافي في ليبيا إحتجاجات وإنتفاضة من قبل الشعب الثوري حيث لم يمض طويلا حتى إنتصرت القوى الثورية لذلك بعد ۹ أشهر من بدء الحرب في أغسطس ۲۰۱۱ على نظام القذافي.
بعد إنتصار الثّوار في ليبيا بدأت مرحلة جديدة في الحياة السياسية والإجتماعية لهذا البلد وفي البداية کان يبدو أن عملية بناء الدولة تسير ببطء وبقليل من الصعود والنزول، ولكن رغم هذه الآمال والجهود الأولية وبعد إسقاط حكومة القذافي لم يتم تشكيل حكومة قوية اعتمادا على الثورة وبعد مرور منذ أكثر من ٦ سنوات من الثورة لاتزال الخلافات بين السلطات والقوى السياسية المؤثرة قائمة مما أدى إلى ظهور حكومتين و برلمانين في ليبيا.
یعتبر الجنرال خليفة حفتر، قائد قوات الجيش الليبي من أبرز القوى الموثرة في الساحة الليبية والذي استطاع إعتبار نفسه أحد الخيارات الرئيسية للحكومة في مستقبل ليبيا، نتيجة لانتصاراته الميدانية والدعم الذي قدمته بعض الجهات الفاعلة الإقليمية والدولية.
وبناء على ذلك، يطرح تساؤل هنا وهو :”ما هو دور الجنرال حفتر و مكانته بين الجهات الفاعلة في المستقبل السياسي في ليبيا”؟ فإن الهدف الرئيسي لهذه المقالة هو دراسة مستقبل ليبيا السياسي مع التركيز على دور الجنرال حفتر والدعم الذي يقدمه الرئيس المصري السيسي للجنرال حفتر.
الكلمات المفتاحية
ليبيا، الثورة الليبية، المستقبل السياسي، الجنرال خليفة حفتر، عبدالفتاح السيسي
منابع فارسی
ـ ابراهیمنیا، حسین (۱۳۹۴)، نقش عوامل خارجی در بحران لیبی، اندیشکده تبیین، ۲۸ ارديبهشت ۱۳۹۴.
ـ ابراهیمی، نبیالله (۱۳۹۳)، روند دولت ـ ملت‌سازی در تونس و لیبی پس از انقلاب، مرکز مطالعات خاورمیانه، ۳۱ خرداد ۱۳۹۳.
ـ اکبری، حسین (۱۳۹۵)، مواضع منطقی ایران در قبال لیبی، خبرگزاری فارس، ۱ آبان ۱۳۹۵٫
ـ امام جمعه، سيد جواد (١٣٩٢)، شکل‌گيري جامعه مدني در ليبي بعد قذافي: ضرورت‌ها، موانع و راهکارها، راهـبرد، شـماره ٦٧، سال ٢٢، تابستان.
ـ بخشی، حامد (۱۳۹۶)، بحران داخلی لیبی؛ بازیگران و منافع پیش رو، ۲۹ ارديبهشت ۱۳۹۶، دسترسی در:
http://tanincenter.com/content/619
ـ حکمتیان، مصطفی (۱۳۹۳)، واکاوی مداخله مصر در لیبی، ۱ بهمن ۱۳۹۳، دسترسی در:
http://didban.ir/fa/news-details/22444/
ـ خبرگزاری فارس، سودای ریاست‌جمهوری ژنرال حفتر، ۳ آذر ۱۳۹۳٫
ـ خبرنامه تحولات لیبی، ادعای حمایت کشورهای حاشیه خلیج فارس، مصر و آمریکا از حفتر، شماره۶۰، خرداد ۱۳۹۳٫
ـ خبرنامه تحولات لیبی، کودتا شمردن اقدامات حفتر از سوی اخوان ليبي، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، شماره ۵۹، اردیبهشت ۹۳٫
ـ خلیفه حفتر کیست؟، ۲ خرداد ۱۳۹۳، دسترسی در: http://www.isna.ir/news/93022918734/
ـ روبـين، باري (١٣٨٠)، ارتش و سياست در خاورميانه معاصر، ترجمه ناصر پورحسن، نشريه علوم سياسي، شماره ٢٧.
ـ سمیعی اصفهانی، علی‌رضا و جعفر نوروزی‌نژاد (۱۳۹۳)، شکاف‌های اجتماعی و جنبش‌های سیاسی در خاورمیانه، مطالعات سیاسی جهان اسلام، بهار ۱۳۹۳، شماره ۹٫
ـ شفیعی، یوسف (۱۳۹۳)، طرف‌های درگیر در بحران لیبی کدامند؟، ۴ اسفند ۱۳۹۳، دسترسی در:
http://www.seratnews.ir/fa/news/228936/
ـ عوض‌پور، مهدی (۱۳۹۳)، تأثیرات بحران لیبی بر امنیت مصر، اندیشکده تبیین، ۳۰/۶/۱۳۹۳٫
ـ عوض، شحاته (۱۳۹۳)، خصومت با اخوانالمسلمین؛ چالشی فراروی نقش منطقه‌ای مصر، ۱۷ آبان ۱۳۹۳، دسترسی در: http://www.islahweb.org/content/2014/11/13093/
ـ فخر طاولی، کوروش (۱۳۹۳)، لیبی و بسترهای قدرتگیری ژنرال حفتر، IPSC مرکز بینالمللی مطالعات صلح، ۴ تیر۱۳۹۳.
ـ گروه‌های که بر لیبی تسلط دارند، ۲۳ شهریور ۱۳۹۵، قابل دسترسی در: http://sarzaminmaniran.ir
ـ لطفيان، سعيده ( ١٣٨٨)، مداخله نظاميان در سياست خاورميانه، فصلنامه سياست، دوره ٣٩، شـماره ٥٤.
ـ لطیفی رستمی، سید روح‌الله (۱۳۹۵)، بحران لیبی؛ ریشه‌های داخلی و بینالمللی و آینده آن، ۲۷ اسفند ۱۳۹۵، دسترسی در: https://magito.ir/news/world/757329
ـ لیبی و سناریوهای آینده؛ سرزمین عمر مختار قربانی ماجراجویی غربی ــ عربی، ۱۰ اسفند ۱۳۹۳، دسترسی در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/12/10/668879/
ـ نگاهی به روند تحولات لیبی، پایگاه خبری ـ تحلیلی الوقت، ۱۵ شهریور ۱۳۹۵٫
ـ هانتينگتون، ساموئل (١٣٨٦)، سامان سياسي در جوامع دستخوش دگرگوني، ترجمه محسن ثلاثي، تهران: نشر علم.
ـ یزدانی، نجف (۱۳۹۳)، بررسی امکان مداخله نظامی خارجی در لیبی، ۱۱ اسفند ۱۳۹۳، دسترسی در:
http://tabyincenter.ir/14163
منابع عربی
ـ دواعي التقارب بين حفتر والسراج وآفاق تسوية الأزمة الليبية، ۲۳ می ۲۰۱۷، دسترسی در:
http://studies.aljazeera.net/ar/positionestimate/2017/05/170523081702915.html
ـ السراج وحفتر يتوصَّلان إلى اتفاقٍ بشأن الأزمة الليبية في أبوظبي، دسترسی در:
http://www.huffpostarabi.com/2017/05/02/story_n_16392622.html, 02/05/2017
ـ غانمي، منية (۲۰۱۶)، بعد تزايد دعمه داخليًا وخارجيًا.. أيّ مستقبل سياسي للجنرال حفتر؟، ۷ أكتوبر ۲۰۱۶، دسترسی در: https://arabic.cnn.com/world/2016/10/07/haftar-libya-future
ـ فاروق، علاء (۲۰۱۶)، ليبيا بعد الصخيرات وأبعاد الدور المصري، فبراير ١١, ٢٠١٦، دسترسی در:
http://www.eipss-eg.org/2/0/411
ـ من هو اللواء الليبي المنشق خليفة حفتر، ۲۰۱۴، دسترسی در:
www.bbc.com/arabic/middleeast/…/140521_libya_profile_haftarf
منابع لاتین
– Chauvet, Lisa, Collier, Paul, Hoeffler, Anke(2007).The Cost of Failing States and the Limits to Sovereignty, IRD, DIAL, Paris and Centre for the Study of African Economies, University of Oxford, February 2007, Available at: http://users.ox.ac.uk/~ ball0144/cost_ failing_ states.pdf
– LIBYA: NO SOLUTION WITHOUT HAFTAR, 2016, Available at: http://www.invisible-dog.com/haftar_eng.html.
– Majorino, Silvio (2015).Libya, who is General Khalifa Haftar?, JAN 21, 2015, Available at: http://mediterraneanaffairs.com/libya-who-is-general-khalifa-haftar/.
– Newman, Edward (2009). “Failed States and International order: Constructing a Post- Westephalian world”.http://www.contemporarysecuritypolicy.org/assets/CSP-30-3-Newman. pdf.
