مقدمه

بيداري جوامع اسلامي نشان بارز احياي هويت واحد اسلامي و مبين نقش هدايت‏گري علما و روحانيون است، زيرا درک حرکت‏هاي دقيق سياسي و فرهنگي غرب و هدف‌گذاري‏هاي آينده آنها جز از طريق انديشه‏ سیاسی علما، امکان‌پذير نبوده است. روحانيت با آگاهي عميق از توانمندي‏ها و ظرفيت‏هاي بي‌نظير انديشه اسلامي و نقصان‏هاي جدي انديشه غربي و توجه به هدف‌گذاري‏هاي تقابلي غرب، به آگاهي‌دهي سطوح مختلف سرزمین‏های جهان اسلام پرداخته ‏است.

اندیشه اسلامی در نگاه علما با محوریت بیداری اسلامی اين است که همواره بر بيداري همه ملت‌ها، صرف نظر از جغرافيايي که در آن قرار دارند، تأکيد کرده‏ و مبارزه را در هر کجا که باشد، مد نظر قرار دهند. مقابله با ظلم و مبارزه با طاغوت را منحصر در مکان خاصي ندانند و تأکيد كنند که مسلمانان در هر جاي عالم نبايد اجازه جور حاکمان طاغوتی را بدهند. در این باره امام خميني(ره) فرمودند: «براي من مکان مطرح نيست. آنچه مطرح است مبارزه ضد ظلم است. هر جا بهتر اين مبارزه صورت بگيرد آنجا خواهم بود» (صحيفه نور، ۱۳۷۲، ج ۵: ۳۰۱).

اندیشه‏های سیاسی و رويکردهاي دانشمندان و متفکران جهان اسلام که در دهه‌هاي اخير در باب بيداري، خيزش و آگاه‌سازي مسلمانان مطرح شده است مي‌تواند منبعي غني براي نظريه‌پردازي محسوب شود و بخش قابل توجهي از ذخاير علمي و فکري را تأمين كند. بيداري اسلامي براي بالندگي و همه‌گير شدن نيازمند انديشه‌‏هايي است که در عرصه‌اي شفاف و علمي تبادل شود. در این باره رهبري و هدايت جريان بيداري اسلامي با تلاش علما و بیدارگرانی چون سيد جمال‌‌الدين، محمد عبده، ميرزاى شيرازى، آخوند خراسانى، محمود الحسن، شيخ فضل‌‌الله، حاج آقا نورالله، ابوالاعلى مودودى و ده‏ها روحانى معروف بزرگ و مجاهد و متنفذ از كشورهاى ايران، مصر، هند و عراق در تاريخ ثبت شده ‏است.

 حضرت امام(ره) داشتن انرژي و نيروهاي بالقوه براي هدايت و رهبري نهضت‌هاي رهايي‌بخش اسلامي را به علما و روحانيون كشورهاي منطقه يادآور مي‌شود و آنان را به الگوگيري از علماي مبارز ايران و قيام و انقلابي كه عليه نظام شاهنشاهي ايجاد و رهبري و به پيروزي منتهي شد، فرا مي‌خواند (همان، ج ۲۰: ۳۳۴).

رهبر معظم انقلاب نيز در بيان اهميت ويژه‌ نقش و جايگاه علما در بيداري اسلامي فرموده‌اند: «ايجاد يك فكر، گفتمان و جريان فكرى در جامعه، به دست خواص جوامع و انديشمندان جامعه است. علما مي‏توانند فكر ملت‏ها را به سمتى هدايت كنند كه مايه‌ نجات ملت‏ها شود. روايتى است از رسول مكرم اسلام، حضرت محمد(ص) كه مي‌فرمايد: لا تصلح عوام هذه الأمه الّا بخواصتها. قال يا رسول الله: و من خواصتها؟ قال: العلماء». اول علما را ذكر كرد، بعد چند دسته‌ ديگر. بنابراين روحانيت در هر كشورى مي­توانند سررشته‌دار حركت مردم شوند (بيانات مقام معظم رهبري، ۲۱/۹/۹۱).