چکیده
به دليل محدودیت‌های سرزمینی، جمعیت، منابع انسانی و سابقه تاریخی، دامنه بازی و سیاست‌های قطر عمدتاً در سطح خلیج فارس تعريف مي‌شد؛ اما در چند سال اخير به مدد منابع گاز و رسانه از این محدودیت‌ها عبور كرده و با نقش‌آفرینی چندجانبه و متفاوت در معادلات و پویش‌های منطقهای به ایفای نقش جدید پرداخته و طي يك دو سال به یکی از بازیگران اصلی در تحولات خاورمیانه تبدیل شد. نوشتار حاضر با بررسي رويكردهاي متفاوت سياست خارجي قطر در هريك از كشورهاي درگير خيزش‌هاي عربي، به اين نتيجه رسيده است كه قطر در رفتارهاي خارجي خود از الگوي رفتاري خاص بهره مي‌برد. براساس اين الگوي رفتاري، قطر با بهرهگیری از قدرت هوشمند كه تلفيقي از منابع اوليه و ثانويه در پي افزايش قدرت برآمده و به دنبال ایفای نقش مؤثر در تحولات منطقه و به دنبال آن ارتقاي جایگاه منطقهای و بین المللی خويش است.
واژگان کلیدی
قطر، خيزش‌هاي عربي، قدرت هوشمند، رويكرد نرم‌افزاري، رويكرد سخت‌افزاري
عنوان مقاله [English]
Behavioral Pattern of Qatar toward
Arab Uprisings
چکیده [English]
Abstract
Due to the territorial Limits, population, human resources and historical background, level of play and the Qatar policies mainly defined in the Persian Gulf level, but in recent years, thanks to gas sources and media has passed from these limitations and has played a new role in equations and dynamics of regional and has become one of the major players in the Middle East.
Present paper with examination of different approaches of Qatar foreign policy in each of the countries involved in the Arab uprisings, is concluded that the Qatar in its external behavior uses from a certain behavioral pattern. Based on this behavioral pattern, Qatar using smart power that is the combination of primary resources, secondary and soft of power pursuits for an effective role in regional developments in order to its regional and international promotion.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Qatar, The Arab uprisings, Smart Power Approach of Software, Hardware Approach
عنوان مقاله [العربية]
النموذج السلوكي لقطر إزاء الثورة الإسلامية
چکیده [العربية]
المخلص
بناءاً علي القيود الأرضية و السكانية و البشرية و سوابق التاريخية كان قد يتمّ تعريف اللعب و السياسات القطرية علي صعيد الخليج الفارسي علي الأغلب. لكن قد تجاوزت هذه القيود بمساعدة المصادر الغازية و الإعلام و قد أدّت دوراً فاعلاً و متعدد الأبعاد و المختلفة في الموازنات و التطورات الإقليمية و قد تحولت الي لاعب أساسي في التطورات الشرق الأوسطية. و إنتهي المقال الحاضر بدراسة الإتجاهات المختلفة لسياسة القطر الخارجية في الدول المتدخلة في الثورات العربية الي أنّ للقطر نموذج سلوكي خاص في سلوكياتها الخارجيه. و بناءاً علي هذا النموذج تريد أداء دور مؤثّر في التطورات الإقليمية و بالتالي رفع مكانتها الإقليمية و الدولية بالإستفادة من القوة الذكية التي هي مركبة من المصادر الأولية و الثانوية و الناعمة للقوة.
الكلمات المفتاحية
قطر، الثورات العربية، القوة الذكية، الإتجاهات الناعمة، الإتجاهات الصلبة
منابع فارسي
ـ ابراهيمي، نبي‌الله (۱۳۹۰)، «تأثير شبكه‌هاي اجتماعي و كانال‌هاي ماهواره‌اي در وقوع و تكوين انقلاب‌هاي عربي»، فصلنامه مطالعات راهبردي، ش ۵۲٫
ـ ابراهيمي، نبي‌الله (۱۳۹۱)، «اخواني‌گرايي و سياست خارجي قطر در قبال انقلاب‌هاي عربي ۲۰۱۱»، فصلنامه مطالعات راهبردي، س ۱۵، ش اول.
ـ اسدي، علي‌اكبر (۱۳۹۰)، «سياست خارجي قطر و تحولات عربي؛ مباني و مؤلفه‌ها»، فصلنامه جهان اسلام، س ۱۲، ش ۴۷، پاييز.
ـ امير انتخابي، شهرود (۱۳۹۰)، همشهری دیپلماتیک، ش ۵۰، آبان.
ـ تقي‌زاده، رضا (۲۰۱۲)، قطر در راه سوئيس و اسرائيل، «پاهاي كوچك، پاپوش‌هاي بزرگ»:
www.Radifarda.com/author/8396.html
ـ جنتي، علي (۱۳۹۰)، «نقش مرموز قطر در انقلاب‌های عربی»، ۲۷ مرداد:
http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/57/bodyView/15559
ـ جوكار، مهدي (۱۳۹۲)، «مسير جديد قطر در معادلات منطقه‌اي»، قابل دسترسي در:
http://www5.irna.ir/html/1392/13920812/80887626.htm
ـ خطيب، لينا (۱۳۹۱)، «سياست خارجي قطر، محدوديت‌هاي عمل‌گرايي»، قابل دسترسي در:
http://www.aja.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=6c5d38f9-e87b-41ac-bd 9b-eefa6f268f73&WebPartID=9e7fca87-72e6-44ff-9938-f31ee2da3f39&ID=ddb3b1fd-af8b-4cbd-83cb-1b7fa265e90d
ـ فانينشال تايمز (۱۳۹۲)، «ايران يك طرف، اعراب و غرب طرف ديگر»، قابل دسترسي در:
http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1915016/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%DB %8C%DA%A9+%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%8C+%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A8+%D9%88+%D8%BA%D8%B1%D8%A8+%D8%B7%D8%B1%D9%81+%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1+.html
ـ كرمي، كامران (۱۳۹۱)، «قطر سرزميني كوچك با سودايي بزرگ»، قابل دسترسي در:
http://www.javanemrooz.com/news/newsreader/bultannews/show-2030888.aspx
ـ گالبرایت، جان كنت (۱۳۷۸)، آناتومی قدرت، ترجمه محبوبه مهاجر، تهران: سروش.
ـ گروه پژوهش (۱۳۹۰)، «قطر تحولات داخلي و جايگاه منطقه‌اي»، قابل دسترسي در:
http://www.isrjournals.ir/fa/essay/138-essay-farsi-5.html
ـ مجتبي، اميني (۱۳۹۲)، «بر باد رفتن آرزوهاي قطر در مصر»، مركز بين‌المللي مطالعات صلح، شهريور.
ـ محمدي، جواد (۱۳۹۲)، «ديپلماسي چندگانه و مرموز قطر در تحولات منطقه»، قابل دسترسي در:
http://rajanews.com/detail.asp?id=108611
ـ مركز پژوهشي عربي (۱۳۹۱)، «زواياي جنگ پنهان قطر و عربستان در يمن»، قابل دسترسي در:
http://www.islamtimes.org/vdcf0cd0mw6dmxa.igiw.html
ـ مطهرنیا، مهدی (۱۳۹۲)، «مفهومی به نام قدرت هوشیارانه»، برگرفته از: www.vista.ir/article/331667
ـ نای، جوزف (۱۳۸۷)، رهبری و قدرت هوشمند، ترجمه محمدرضا گلشن‌پژوه و الهام شوشتری‌زاده، تهران: ابرار معاصر.
ـ نای، جوزف (۱۳۸۷)، قدرت نرم؛ ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل، ترجمه سید فخر روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
ـ وحيدي، فريد (۱۳۹۱)، «بحران سوريه نمادي از كشاكش‌هاي منطقه‌اي»، قابل دسترسي در:
http://www.dw.de/a-15925282
منابع عربي
ـ رفعت، سيد احمد، مفكر مصري بارز يتهم قطر والسعوديه و امريكا بتمويل «الاخوان» و يعيب علي «العربي» الخضوع لحكم الدوحه، المنار.
ـ عبدالفتاح، نبيل (۲۰۱۰)، «قناه الجزيره اداه من ادوات السياسه الخارجيه القطريه»:
www:// ar.qantara.de/9/1188C12009ILP260/INDEX.HTML
ـ قاسم، روعه (۲۰۱۲)، «جدل حول زياره امير قطر الي تونس»، بائوراما الشرق الاوسط:
http://www.mepanorama.com/91217
منابع لاتين
– Black, Ian, “Syria Presents an Opportunity for the Arab League to Make its Presence Felt”, The Guardian, January 31/12, http://www.theguardian.com/world/2012/jan/31/syria-arab-league-united-nations
– Dagher, Sam and Charles Levinson, “Tiny Kingdom’s Huge Role in Libya Draws Concern”, Available At: http://online.wsj.com/article/SB10001424052970204002304576627000922764650.
– Hesseling, Bar (2011), “Qatar’s Trailblazing Diplomacy”, Available At: http://arabsthink.com/ 2011/11/21/qatars-trailblazing-diplomacy/Commentary
– Nye, JR, Joseph (1990), “The Changing Nature of World Power”, Political Science Quarterly, Vol.105,No.2.
– Steinberg, Guido (2012), “Qatar and the Arab Spring” Available At: http://www.swp-berlin. org/fileadmin/contents/products/comments/2012C07-sbg.pdf
– The International Relations of the Gulf (2009), Center for International and Regional Studies, Georgeton University School of Foreign Service in Qatar.
– Worth Robert (2008), “Qatar, Playing All Sides”, The New York Times, July 9.
