خلع سلاح شيمايي سوريه: مباني و
چشم‌انداز حقوقي
نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده :
* عضو گروه ديپلماسي دفاعي دانشگاه مالك اشتر و مدير گروه حقوق و سازمان‌هاي بين‌المللي در پژوهشكده مطالعات روابط بين‌الملل
چکیده
توافق قدرت‌های مرتبط با بحران سوریه به ویژه توافق‌نامه ژنو که تنها به نام «تفاهم امریکا ـ روسیه» در این زمینه منعقد شد، خلع سلاح شیمیایی سوریه را از طریق الحاق به کنوانسیون پاریس قطعی کرد. بدین ترتیب، موافقت دولت سوریه و تصویب قطعنامه ۲۱۱۸ شورای امنیت و در نهایت تصمیم‌های شورای اجرایی سازمان منع سلاح‌های شیمیایی بسترها و موازین لازم را بدین منظور فراهم و استوار کرد. پرسش اصلی این است که مبانی و چشم‌انداز حقوقی خلع سلاح شیمیایی در سوریه چگونه است؟ برای دستیابی به پاسخ علمی از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شد. براساس تحلیل داده‌ها، این نتیجه به دست آمد که توافق سه‌جانبه ایران، روسیه و امریکا مبنای اصلی شکل‌گیری بسته خلع سلاح شیمیایی در سوریه بوده و نظام حقوقی ناظر بر خلع سلاح شیمیایی در سوریه فراتر از تمهیدات عادی در حقوق قراردادی و متضمن فرصت‌هایی در قبال تهدید نظامی امریکاست و هم‌چنین تهدیدهایی در قبال آینده امنیت راهبردی سوریه در پی دارد. با توجه به مورد سوریه و سوابق مرتبط با موارد عراق و به ویژه لیبی، نظام حقوقی فرامعاهده‌ای خلع سلاح شیمیایی در حال تبدیل به گزینه‌ای ساختارمند علیه کشورهای درگیر در بحران جدی داخلی در آینده است.
واژگان کلیدی
کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی، خلع سلاح، سوریه، امریکا، روسیه، توازن قدرت
عنوان مقاله [English]
Syria Chemical Weapons Disposal, Foundations
and legal Perspective
چکیده [English]
Abstract
Agreement of the relevant powers with the Syrian crisis, particularly the Geneva agreement that was signed by U.S. – Russia finalized Syrian chemical weapons disposal through accession to the Paris Convention. Thus, consent of Syria’s government and adoption of the UN Security Council resolution 2118 and finally the decisions of the Executive Council of the Organization for the prohibition of Chemical Weapons provided grounds and procedures necessary for this purpose. The main question is that how is principles and legal perspective of chemical weapons disposal in Syria? For achieving to scientific answer used from the descriptive – analytical method. Based on data analysis, the conclusion was that a tripartite agreement between Iran, Russia and the United States formed the main basis of the chemical weapons contract in Syria. Due to Syria case and related records with Iraq cases and specially Libya, the legal system of chemical weapons disposal has become to structured option against countries involved in serious internal crises in the future.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Chemical Weapons Convention, Disarm, Syria, United States, Russia, The Balance of Power
عنوان مقاله [العربية]
نزع السلاح الكيمياوي السوري: الأسس و الآفاق القانونية
چکیده [العربية]
المخلص
قد أدّت إتفاقيات القوي المتداخلة في أزمة سوريا خاصّة إتفاقية جنيف التي تمّ توقيعها تحت عنوان إتفاقية الولايات المتحدة ـ روسيا في هذا المجال الي حسم نزع السلاح الكيمياوي السوري بالتحاقها الي إتفاقية باريس و بهذا قد توفّرت اعتراف موافقة الدولة السورية و صدور قرار ۲۱۱۸ المجلس الأمن الدولي و في النهاية قرارات المجلس التنفيذي لمنظمة حظر السلاح الكيمياوي، الأرضيات و المعايير اللازمة لتحقيق هذا الهدف و السئوال الأساسي هو ما هي الأسس و الآفاق القانوني لنزع السلاح الكيمياوي السوري؟ و لأجل الوصول الي جواب علمي قد إستفدنا من المنهج الوصفي – التحليلي. و بعد تحليل المعطيات قد انتهي الأمر الي أنّ إتّفاقية ثلاثة الأبعاد بين ايران و روسيا و الولايات المتحدة كانت أساساً لتشكيل مشروع نزع السلاح الكيمياوي السوري. و النظام القانوني المشرف علي نزع السلاح الكيمياوي كان أوسع و أبعد من الأجراءات المعتادة في القوانين الموضوعة و يشتمل علي فرص في مواجهة التهديد العسكري الأمريكي و التهديدات المستقبلية علي الأمن الإستراتيجي السوري. بالنظر الي النموذج السوري و السوابق المرتبطة بالأنموذج العراقية و الليبية يعتبر النظام القانوني لنزع السلاح الكيمياوي الخارج من أطر الإتفاقيات في طور التحويل الي خيار مؤطر ضد الدول المتدخلة في أزمة جدية داخلية في المستقبل.
الكلمات المفتاحية
إتّفاقية الأسلحة النووية، نزع السلاح، سوريا، الولايات المتحدة الأمريكية، روسيا، توازن القوي
منابع فارسي
ـ ساعد، نادر (۱۳۸۹)، «تأملی بر ابعاد بنیادین و گزینهشناسی حمایت حقوقی از قربانیان شیمیایی جنگ تحمیلی»، مجله پژوهش علوم انسانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا، ش ۲۳، بهار و تابستان.
ـ ساعد، نادر (۱۳۸۹)، معاهدات دفاعی و تعاملات نظامی، تهران: اداره کل مطالعات راهبردی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
ـ کایندر، ایوگا (۱۳۸۷)، «استفاده از تأسیسات شیمیایی و بیولوژیک به عنوان وسیله جنگی»، ترجمه نادر ساعد، در: ساعد، حقوق بینالملل معاصر، تهران.
منابع لاتين
– Blake, Jillian & Aqsa Mahmud (2013), “A Legal “Red Line”? Syria and the Use of Chemical Weapons in Civil Conflict” ۶۱ UCLA LAW REVIEW DESCOURSE 244.
– Bocheński, Szymon (2013), “In the Shadow of Syria: Review of the Chemical Weapons Convention”, the Polish Institute for International Affairs, Policy Paper, No. 22 (70), July, www.pism.pl/files/?id_plik=14397.
– CFR (2013), “Syria’s Chemical Weapons Disarmament: Three Things to Know”, Speaker: Paul B. Stares, General John W. Vessey Senior Fellow for Conflict Prevention and Director of the Center for Preventive Action, September 18, http://www.cfr.org/syria/syrias-chemical-weapons-disarmament- three-things-know/p31422.
– Inviolation of international law (2013), Condemns in the strongest terms any use of chemical weapons in the Syrian Arab Republic, in particular the attack on 21 August.
– Kallenborn, Zachary and Raymond A. Zilinskas (2013), “Disarming Syria of Its Chemical Weapons: Lessons Learned from Iraq and Libya”, NTI, Oct. 31, http://www.nti.org/ analysis/ articles.htm.
– Pfirter, Rogelio, “Asia and the OPCW”, www.opcw.org/regional-focus/ asia/ c22811999 S/RES/ 2118 (2013), 17 Sep. 2013.
– U.S. Department of State (2013), “Framework for Elimination of Syrian Chemical Weapons,” – September 14, www.state.gov.
– United Nations Security Council, Resolution 2118 (2013), Adopted by the Security Council at its 7038th meeting, on September 27.
