همكاري‌هاي روسيه ـ ايران پس از بحران امنیتی سوریه

فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال نوزدهم، شماره ۳، پياپي ۷۵، پاییز ۱۳۹۷؛ صفحات ۶۹-۱۰۰

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده :

* محمود عباسی

*دانشجوی دکتری ادبیات عرب، مسئول گروه مطالعات شامات در مؤسسه مطالعات راهبردی اندیشه‌سازان نور

چکیده

 

شراکت و همکاری  نظامی‌ـ امنیتی جمهوری اسلامی ایران و روسیه در پرونده سوریه از سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۳) آغاز شد؛ این شراکت یا به تعبیر دیگر ائتلاف نظامی با تقسیم وظایف معین و مشخص جهت مقابله با گروه‌های معارض و تروریستی در خاک سوریه تشکیل شد و به موجب آن تغییرات چشمگیری در عرصه معادلات نظامی‌ـ امنیتی سوریه رخ داد و به مرور زمان معادله نظامی در پرتو این ائتلاف و با مشارکت ارتش سوریه، به نفع نظام حاکم تغییر یافت.

این همکاری و شراکت نه تنها منجر به تغییر موازنه نظامی‌ ـ امنیتی به نفع دولت سوریه و مهار سیاست‌های امریکا در عرصه تحولات میدانی سوریه شد بلکه به موجب آن،‌ روند جدیدی از همکاری‌ها میان ایران و روسیه در عرصه سیاسی در پرتو شکل‌گیری روند مذاکرات آستانه با مشارکت ترکیه آغاز شد و هر دو کشور در فرایند حل و فصل سیاسی تحولات سوریه اقدام به نقش‌آفرینی کردند.

در این مقاله با استفاده از روش توصیفیـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و انجام مصاحبه تلاش شده، ضمن تبیین عوامل همگرایی و واگرایی در مناسبات آینده ایران و روسیه در پرونده سوریه، به سناریوهای احتمالی ِآینده مناسبات دو کشور پرداخته شود.

یافته‌های مقاله حاکی از آن است که همکاری جمهوری اسلامی ایران و روسیه در پرتو تمرکز بر تهدیدات و فرصت‌های مشترک در عرصه نظامی و امنیتی در مرحله پسابحران استمرار خواهد یافت و هر دو طرف با توجه به نیاز متقابل در عرصه‌های مختلف، به روند همکاری‌های خود ادامه خواهند داد.

واژگان کلیدی

ایران، روسیه، سوریه‌، واگرایی‌، همگرایی

عنوان مقاله [English]

Russian-Iran Cooperation after the Syrian Security Crisis

نویسنده  [English]

Mahmoud Abbasi

چکیده [English]

Abstract

The Islamic Republic of Iran and Russia’s military-security cooperation in the Syrian case began in 2015; this partnership, or in other words, the military alliance, was divided into specific tasks to confront the opposing and terrorist groups in Syria and this led to dramatic changes in the Syrian military equations, and over time, the military equation in the light of this coalition and with the participation of the Syrian army changed in favor of the ruling system.

This partnership and cooperation not only led to a change in the military balance of power in favor of the Syrian government and to contain US policy in the field of Syrian developments, but also led to a new process of cooperation between Iran and Russia in the political arena in the light of the process of Astana negotiating with the participation of Turkey, both countries began to play a role in the process of political settlement of the developments in Syria.

In this paper, using a descriptive-analytical method and relying on library resources and interviewing, it attempts to explain the factors of convergence and divergence in the future of Iran and Russia relations in the Syrian case, to discuss possible future scenarios of the two countries.

The findings of the paper indicate that the cooperation between the Islamic Republic of Iran and Russia will continue in the light of focusing on common threats and opportunities in the field of military and security in the post-crisis time, and both sides will continue to cooperate with each other, because of the mutual needs in different aspects.

واژگان کلیدی[English]

Keywords

Iran, Russia, Syria, divergence, convergence

عنوان مقاله [العربية]

التعاون الروسی ـ الأیرانی بعد الأزمة الأمنیة السوریة

چکیده [العربية]

المخلص

 

بدأت التعاون الأمني – العسكري بین جمهورية إيران الإسلامية و الروسیة في القضية السورية من عام ۲۰۱۵ ؛ تم تقسيم هذه الشراكة‌، أو بمعنى آخر‌، التحالف العسكري‌، إلى مهام محددة لمواجهة الجماعات المعارضة والإرهابية في سوريا. أدى ذلك إلى تغييرات جذرية في المعادلات العسكرية السورية‌، ومع مرور الوقت‌، تغيرت المعادلة العسكرية في ضوء هذا التحالف وبمشاركة الجيش السوري لصالح النظام الحاكم.

هذه الشراكة لم تؤد فقط إلى تغيير ميزان القوى العسكري لصالح الحكومة السورية واحتواء السياسة الأمريكية في مجال التطورات السورية‌، ولكن أدت أيضًا إلى عملية تعاون جديدة بين إيران وروسيا في الساحة السياسية في ضوء عملية التفاوض آستانه بمشاركة تركيا‌، بدأ البلدان يلعبان دورًا في عملية التسوية السياسية للتطورات في سوريا.

في هذه الورقة‌، باستخدام طريقة وصفية تحليلية والاعتماد على موارد المكتبة وإجراء المقابلات‌، تحاول شرح عوامل التقارب والاختلاف في مستقبل إيران وروسيا في الحالة السورية‌، لمناقشة السيناريوهات المستقبلية المحتملة للبلدين.

یافته‌های مقاله حاکی از آن است که همکاری جمهوری اسلامی ایران و روسیه در پرتو تمرکز بر تهدیدات و فرصت‌های مشترک در عرصه نظامی و امنیتی در مرحله پسابحران استمرار خواهد یافت و هر دو طرف با توجه به نیاز متقابل در عرصه‌های مختلف، به روند همکاری‌های خود ادامه خواهند داد.

تشير نتائج الورقة إلى أن التعاون بين جمهورية إيران الإسلامية وروسيا سيستمر في ضوء التركيز على التهديدات والفرص المشتركة في مجال الأمن والعسكري في مرحلة ما بعد الأزمة‌، وسيواصل الجانبان التعاون مع بعضهما البعض‌، مع مراعاة الحاجة إلى التعاون المتبادل فی الظروف المختلفة.

الكلمات المفتاحية

إيران‌، روسيا‌، سوريا‌، الاختلاف‌، التقارب

ـ آزاد، امیر حامد (۱۳۹۷)، مصاحبه اختصاصی نگارنده با کارشناس مسائل سوریه، موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور

ـ برزگر، کیهان (۱۳۹۷)، مصاحبه اختصاصی نگارنده با استاد روابط بین‌الملل، موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور

ـ بهمن، شعیب (۱۳۹۶)، تأثیر اقتدار منطقه‌‌ای ایران بر مدیریت حضور روسیه در سوریه‌، فصلنامه مطالعات جهان اسلام، زمستان ۹۶

ـ رئوف شیبانی (۱۳۹۷)، مصاحبه اختصاصی نگارنده با سفیر سابق ایران در سوریه، موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور

ـ کاظمی قمی (۱۳۹۷)، مصاحبه اختصاصی نگارنده با کارشناس مسائل غرب آسیا، موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور

 

منابع لاتین و عربی

ـ المركز الإستشاري للدراسات والتوثيق (۲۰۱۸) روسیا والمسار السیاسي في سوريا: البحث عن استراتيجية خروج، تموز ۲۰۱۸، العدد الثاني عشر

ـ الأمين، ابراهيم، (۲۰۱۵) تحالف ۴+۱ لمواجهة الإرهاب،‌، قابل بازیابی در آدرس زیر:

www.al-akhbar.com/syria/11475

  • الجزیره (۲۰۱۶)ايران وروسيا: شراكة أم تحالف استراتيجي؟ قابل بازیابی در آدرس زیر:‌

www.studies.aljazeera.net/ar/reports/2016/05/160518084645471.html

ـ رند (۲۰۱۷)الإستراتيجية الروسيه في الشرق الاوسط، قابل بازیابی در آدرس زیر:

www.rand.org/content/dam/rand/pubs/perspectives/pe200/pe236/RAND_pe236z1.arabic.pdf

https://foreignpolicy.com/2016/08/30/Vladimir-putin-and-shiite-axis-russia-iran-syria/