چکیده
در پی سرنگونی رژیم بعثی صدام و شکل‌گیری نظام سیاسی جدید در عراق، سياست این کشور در برخورد با حوزه عربی و بینالملل در راستای حل اختلافات برجاي مانده از دوران صدام، کاهش تنش با کشورهاي همسايه و عدم دخالت در امور داخلي آنها و حضور فعال در مجامع بين‌المللي به‌ويژه در موضوعاتي مانند مبارزه با تروريسم، افراط‌گرايي و چالش‌هاي زيست‌محيطي بوده است.
در سمت مقابل، دولت‌هاي عربي در قبال ساخت سیاسی عراق جدید رویکرد تقابلی را به کار گرفتند زیرا اين دولت‌ها، عراق با محوريت شيعه را نمي‌پذيرفتند و از سوي ديگر ضمن به حاشيه رفتن جريان سني در عرصه سياسي، نسبت به تأثیرگذاري نظام حاکميتي اين کشور در منطقه که بر پايه مؤلفه‌هاي دموکراسي شکل گرفته بود، بيم داشتند و این در حالی بود که حکومت‌های عراق پسا ۲۰۰۳ با تقويت بال عربي عراق به دنبال جلب اعتماد کشورهاي عربي و بهبود مناسبات این کشور با دولت‌هاي عربي بودند.
بعد از ورود داعش به عراق و موفقيت نيروهاي عراقي با محوريت حشد شعبي در مهار و کنترل اين گروه تروريستي، رويکرد کشورهاي عربي و به‌طور خاص عربستان سعودي در تعامل با حاکميت شيعي عراق با يک تغيير تاکتيکي همراه بود و نزديکي و تعامل هر چه بيشتر با جريان‌هاي شيعي و حاکميت عراق در دستور کار اين کشورها قرار گرفت.
در این مقاله با استفاده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و انجام مصاحبه تلاش شده، ضمن تبیین پيش‌ران‌ها و پس‌ران‌های تقويت روابط حاکميت عراق با حوزه عربي، به سناریوهای احتمالی روابط عراق با حوزه عربی (به طور خاص سعودی) پرداخته شود.
یافته‌های مقاله حاکی از آن است که منحنی همکاري‌ها و مناسبات عراق با عربستان سعودی در کوتاه‌مدت و یا حتی میان‌مدت رو به رشد خواهد بود اما روند تعاملات دو طرف، با توجه به اینکه رویکرد جدید عربستان به عراق جنبه تاکتیکی داشته و سعودی به صورت راهبردی به دنبال تقویت مناسبات با عراق نیست، در بلندمدت تداوم نخواهد یافت.
واژگان کلیدی
شمال آفریقا، مقاومت، فلسطین، مؤلفه، واگرایی
عنوان مقاله [English]
Investigating the Affecting Components on the Arab world’s Divergence from Palestinian Resistance (Case Study: North Africa)
نویسنده [English]
Dr.Mostafa Ghasemi
چکیده [English]
Abstract
The Palestinian issue has always been the most fundamental issue of the Islamic world since 1948. Supporting this issue has always been the most important part of foreign policy of Islamic countries. But over the past few decades, this issue has been marginalized and support for Palestinian resistance has dropped out of the top priority of many Muslim countries.
Foreign policy of any country in the international system is the result of the variables within and outside the borders of that country. In the case of North Africa, this is also relevant. The depth of the anti-Zionist culture among the Muslim communities of North Africa and the root of the resistance culture of anti-colonial struggles has made attention to the issue of Palestine and resistance groups one of the most important features of these societies and their foreign policy. In spite of the importance of supporting the resistance for foreign policy in North African countries, some components have had a major impact on foreign policy of these countries and have removed them from this path.
So the main question is, what are the components of the North African divergence (as part of the Islamic world) in support of Palestinian resistance? According to the main question, the purpose of this article is to examine the factors of North African divergence from the issue of Palestine’s support. Research findings suggest that despite the deepening of the anti-Zionist culture and support for resistance groups in North Africa, this issue has been affected. In this paper, we will try to answer the question of this article by using a descriptive-analytical method using library tools and using electronic resources.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
north africa, resistance, Palestine, divergence.
عنوان مقاله [العربية]
التحقيق في المكونات التي تؤثر على الاختلاف العالم العربي
مع المقاومة الفلسطينية (دراسة حالة لشمال إفريقيا)
چکیده [العربية]
المخلص
لطالما كانت القضية الفلسطينية القضية الأساسية في العالم الإسلامي منذ عام ۱۹۴۸٫ كان دعم هذه القضية دائمًا الجزء الأكثر أهمية في السياسة الخارجية للدول الإسلامية. لكن على مدار العقود القليلة الماضية، تم تهميش القضية وتراجع دعم المقاومة الفلسطينية عن قمة أولويات العديد من الدول الإسلامية.
السياسة الخارجية لأي بلد في النظام الدولي هي نتيجة لمتغيرات داخل وخارج حدوده. هذا صحيح أيضا بالنسبة لبلدان شمال أفريقيا. إن عمق الثقافة المعادية للصهيونية بين المجتمعات المسلمة في شمال إفريقيا وثقافة المقاومة العميقة للنضالات المعادية للاستعمار قد جعلت الاهتمام بالقضية الفلسطينية وجماعات المقاومة واحدة من أهم سمات هذه المجتمعات وسياستها الخارجية. على الرغم من أهمية دعم المقاومة فی السياسة الخارجية لبلدان شمال إفريقيا، فإن بعض المكونات كان لها تأثير كبير على السياسة الخارجية هولاء البلدان ودفعتهم بعيدا ً من هذا المسیر.
لذا فإن السؤال الرئيسي هو ما هي مكونات اختلاف دول شمال إفريقيا (كجزء من العالم الإسلامي) في دعم المقاومة الفلسطينية؟ فيما يتعلق بالسؤال الرئيسي، فإن الغرض من هذا المقال هو دراسة العوامل التباعد لبلدان شمال إفريقيا لدعم فلسطين. أظهرت النتائج أنه على الرغم من العمق الثقافة المعادية للصهيونية دعم جماعات المقاومة في شمال إفريقيا لقد تأثرت بهذا. تحاول هذه الورقة الإجابة على السؤال بطريقة وصفية تحليلية باستخدام أدوات المكتبة والموارد الإلكترونية.
الكلمات المفتاحية
شمال إفريقيا، المقاومة، فلسطين، التباعد.
الف) فارسی
ـ خسرو شاهي، سيد‌هادي (۱۳۷۹)، حركت الاسلامي معاصر در الجزاير، انتشارات کلبه شروق، ۱۳۷۹٫
ـ دیپلماسی ایرانی (۱۳۹۵)، ورود الجزایر به محور ایران، روسیه، سوریه، ۱۰ ارديبهشت ۱۳۹۵٫
ـ رمضانی گل‌افزایی، صادق (۱۳۹۵)، ظرفیت‌شناسی اجتماعی سیاسی تونس در جهت تقویت محور مقاومت، کارگروه آفریقا، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۱۹/۱۱/۹۵٫
ـ عمویی، رضا (۱۳۹۵)، روابط حکومت سودان با گروه‌های مقاومت فلسطینی، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، شماره ۱۳۰، ۱۶ فروردین ۱۳۹۵٫
ـ قربان اوغلو، جاوید (۱۳۹۴)، صورتجلسه دوم، کارگروه آفریقا، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۴٫
ـ مرتضوی (۱۳۹۵). ظرفیت‌شناسی اجتماعی سیاسی تونس در جهت تقویت محور مقاومت، کارگروه آفریقا، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۱۹/۱۱/۹۵٫
ـ منصوری‌منش، محمد (۱۳۹۴). «آسیب‌شناسی جریانات اسلام‌گرایی در الجزایر»، کارگروه لیبی و تونس، شماره ۲، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۲۱/۲/۱۳۹۴٫
ـ نکویی، سیداحمد (۱۳۹۵)، ظرفیت‌شناسی اجتماعی و سیاسی الجزایر در جهت تقویت محور مقاومت، کارگروه آفریقا، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۵/۱۱/۹۵٫
ـ ویکیلیکس: سودان به چه بهایی فلسطین را فروخت؟ (۲۵/۱۱/۱۳۹۴) قابل دسترسی در:
http://middleeastpress.com/blog/%D9
ب) عربی
ـ ايسر، عميرة (۲۰۱۷)، الجزائر ودعم القضية الفلسطينية، شبکة الحریة الاعلامیة، نشر بتاريخ: ۳۰/۱/۲۰۱۷، قابل دسترسی در: http://www.hr.ps/articles/102986.html
ـ البنك الدولي «ينصح» السودان، (۲۵/۹/۲۰۱۶)، قابل دسترسی در:
http://kassioun.org/politics/item/18381-2016-09-25-23-25-08
ـ الخبر (۲۰۱۶)، الإعلام العربي ينبهر بالجماهير الجزائرية:
http://www.elkhabar.com/press/article/100720/#sthash.jAxg5ybF.dpbs
ـ الخليج يتجه إلى السودان باستثمارات مليارية.. فما السبب؟، (۲۵ می۲۰۱۶)، برگرفته از:
http://www.sasapost.com/gulf-heading-to-sudan-billion-investments-why/
ـ روسیا الیوم (۲۰۱۶)، تونس والجزائر تتبرآن من تصنيف «حزب‌الله» إرهابيا:
https://arabic.rt.com/news/813507
ـ السعودية.. سودانيون خائفون من الترحيل،( ۳ آوریل ۲۰۱۳)، برگرفته از:
http://www.skynewsarabia.com/web/article/170606
ـ الیوم السابع (۲۰۱۶)، الجزائر تصفع إسرائيل عبر بوابة «الساحرة المستديرة».. شعب المليون شهيد يحتشد لنصرة القضية الفلسطينية فى «۵ يوليو».. استقبال الأبطال لمنتخب فلسطين.. وروراوة يتعهد بدعم أبناء «الفدائى»: http://www.youm7.com/story/2016/2/18
ج) لاتین
– Abadi, Jacob (2016). Tunisia and Israel: relations under stress, Middle East studies, 2016.
– Guardian Africa network (2016). Why has Sudan ditched Iran in favour of Saudi Arabia? Available at: https://www.theguardian.com/world/2016/jan/12/sudan-siding-with-saudi-arabia-long-term-ally-iran, 2016.
– Muslih, Muhammad, (2017). The Foreign Policy of Hamas, council on foreign relations
– Nada Trigui, How murder of Hamas drone expert exposed Tunisian divide, 2017, http://www.middleeasteye.net/columns/tunisian-sovereignty-and-palestinian-cause-196099046
– New York, Available at: file:///C:/Documents%20and%20Settings/ 1381/My%20 Documents/Downloads/Muslih.pdf.
– Rehmat’s World (2014). Jewish Lobby visits Tunisia, 2014, https://rehmat1.com/ 2014/01/03/jewish-lobby-visits-tunisia/
– Sudan – Foreign Relations (2014). Available at: http://www.globalsecurity. org/military/world/sudan/forrel.htm, 22-10-2014.
– The Global Muslim Brotherhood Daily Watch (2017), Rachid Ghannouchi, https://www.globalmbwatch.com/rachid-ghannouchi/2017.
– Tunisia: Statistics (2015). Available at: http:// globaledge .msu.ed u/ countries / Tunisia/statistics
– www.cia.gov/library/publication/the-world-factbook/su.html, 2016.
