کالبدشکافي ساخت سياسي قدرت در عراق
فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال هفدهم، شماره ۱، پياپي ۶۵، بهار ۱۳۹۵؛ صفحات ۵-۴۰
نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده :
* تورج افشون
* دانشجوی دکترای علوم سیاسی و کارشناس حوزه عراق
چکیده
در دهه‌های گذشته، اقلیت اعراب سنی به‌ويژه بعثی‌ها بر ساختار سیاسی عراق مسلط بودند و شیعیان و کردها مشارکت چندانی در حکومت مرکزی نداشتند. با تأکید بر روندهای مردم‌سالارانه و سيستم تمرکززدا و پلورال در دولت‌سازی جدید عراق، مي‌توان اذعان کرد که در عين تعارض و اختلافات، اکنون همه گروه‌های قومی‌‌ـ مذهبی عراق در ساختار سیاسی این کشور مشارکت دارند.
بر اين اساس، بررسي ساختار سياسي قدرت در عراق حاکي از آن است که همواره عنصري بيگانه آن را از مسير اصلي خود منحرف ساخته است. در واقع با اشغال عراق از سوي امريکايي‌ها در سال ۲۰۰۳، آموزه‌هاي ليبراليسم و حقوق بشر غربي در سرتاسر قوانين اين کشور راه يافت. البته علما و مراجع ديني با تلاش خود از سوق يافتن کامل ساختار حقوقي‌ـ حاکميتي عراق در دامان ليبراليسم غربي جلوگيري کردند که به باور نويسنده، اين موضوع، در تاريخ معاصر عراق به انحاي متفاوتي در جنبش «ثوره العشرين» و «انتفاضه شعبانيه» تکرار شده است.
پژوهش حاضر، درصدد است با کالبدشکافي ساختار حقوقي‌ـ حاکميتي و بررسي ابعاد سياسي قدرت در عراق و نگاهي علمي و موشکافانه ضمن اشاره به دخالت عنصر بيگانه، زواياي موضوع را از جهات ديگر مانند قانون اساسي، شرکاي حکومت، عوامل ناامني و نقش مراجع و علماي ديني مورد توجه قرار دهد.
واژگان کلیدی
عراق، ساختار حکومت و قدرت، گروه‌های قومی ـ مذهبی عراق، جمهوری اسلامی ایران، امریکا، جبهه مقاومت
عنوان مقاله [English]
Dissecting the Political Structure of Power in Iraq
نویسنده [English]
Toraj Afshoun
چکیده [English]
Abstract
In recent decades, Minority Sunni Arabs, especially the Baathists were the dominant political structure of Iraq and Shiites and Kurds had little participation in the central government. By emphasis on the processes of democratic and decentralized and pluralistic system in the new Iraqi state-building, we can acknowledge that while conflict and disagreement, all Iraqi religious ethnic groups participate in the political structure of the country.
Accordingly, investigate the political structure of power shows that always misleads a strange element from the original path. In fact, the occupation of Iraq by Americans in 2003, the doctrine of liberalism and western human rights found their way through the laws of this country. of course, scholars and religious authorities have been tried to prevent the full structure of legal-governmental toward the bosom of western liberalism, which the author believes this issue has been repeated differently in the Thawra al-Eshreen and Shabaniyah Intifada movement.
These papers aims to dissect legal-governmental structure and investigate political dimensions of power in Iraq and has a scientific and detailed view referring to the involvement of strange elements and consider the aspects of the issue from the constitution, government partners, insecurity factors and the role of authorities and religious scholars view.
واژگان کلیدی[English]
Keywords
Iraq, government and power structure, religious ethnic groups of Iraq, Islamic Republic of Iran, United States, Resistance Front
عنوان مقاله [العربية]
تشريح الهيكل السياسي للسلطة في العراق
چکیده [العربية]
المخلص
في العقود الماضية، کانت الأقلية العربية السنية وخصوصاً البعثيين، مهيمنةً على الهيكل السياسي للعراق، وکان للشيعة والأكراد مشاركة ضئيلة في الحكومة المركزية. مع التأکید على العمليات الديمقراطية والنظم اللامركزية والتعددية في البناء الجديد للدولة العراقية، يجب الاعتراف أنه رغم الصراعات والنزاعات، فإن كل الجماعات العرقية والدينية في العراق، تشارك الآن في البنية السياسية لهذا البلد.
وفقاً لذلك، فإن دراسة هيكل السلطة السياسية في العراق، تشير إلى أنه قد حرف دائماً عنصراً أجنبياً من مساره الأصلي. وفي الواقع، مع احتلال العراق من قبل الأميركيين في عام ۲۰۰۳، فإن التعاليم الليبرالية وحقوق الإنسان الغربية قد تسللت إلی جميع قوانين هذا البلد. بالطبع إن العلماء والمرجعيات الدينية ومن خلال جهودهم، قد منعوا الانسیاق الكامل للهيكل القانوني – السيادي للعراق في حضن الليبرالية الغربية، حیث يرى المؤلف أن هذا الموضوع قد تكرر في التاريخ الحديث للعراق، بطرق مختلفة في حركة “ثورة العشرين” و”الانتفاضة الشعبانية.”
تحاول هذه الدراسة، عبر تشريح الهيكل القانوني – السيادي، ودراسة الأبعاد السياسية للسلطة في العراق، وإلقاء نظرة علمية وتدقيقية، والإشارة إلى تدخُّل عناصر أجنبية، تحاول النظر في زوايا الموضوع، من منافذ أخری مثل الدستور، شركاء الحكومة، عوامل انعدام الأمن ودور العلماء والمراجعیات الدینیة.
الكلمات المفتاحية
العراق، هيكل الحكومة والسلطة، المجموعات العرقية – الدينية العراقية، جمهورية إيران الإسلامية، أمريكا، جبهة المقاومة
ـ اسدي، علی‌اکبر (۱۳۸۳)، «روند دولت ـ ملت‌سازی در عراق»، تهران: مطالعات اندیشه‌سازان نور،۱۳۹۱٫
ـ افشون، تورج (۱۳۸۵)، «ديدگاه‌هاي مختلف در فرايند تصويب قانون اساسي عراق»، فصلنامه مطالعات منطقه‌اي جهان اسلام، سال هفتم، ش ۲۵٫
افشون، تورج، (۱۳۹۴) «دین و علمانیت در ساختار حقوقی – حاکمیتی عراق»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال شانزدهم، شماره ۶۳٫
ـ امیرمحمد حاجی یوسفی و ابوالقاسم عارف نژاد، «نشانه‌شناسی گفتمان در اسلام سیاسی و مردم‌سالار آیت‌الله سیستانی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، س ۶، ش ۴، ۱۳۹۰ (با تلخیص و تصرف).
ـ برنا بلداجي، سیروس، «تأثیر روند دولت ـ ملت‌سازی عراق بر ثبات سیاسی و سیاست خارجی عربستان سعودی» (با تلخیص و تصرف) هفته‌نامه، پگاه حوزه، ۱۳۸۶، ش ۲۱۸، آبان ۱۳۸۶، در سایت: http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/5973/61628
ـ برنا بلداجی سيروس، «روند دولت‌سازی در عراق نوین، الزامات و رویکردهای ایران»، نامه دفاع، ش ۴٫
ـ جلال درخشه و محمدمهدی ملکی «موانع داخلی دموکراتیزه شدن در عراق پس از سقوط صدام»، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، س ۵، ش اول، ۱۳۹۳٫
ـ حبيب‌زاده، توکل و مصطفي منصوريان (۱۳۹۲)، «وظايف و اختيارات دادگاه عالي فدرال جمهوري عراق»، فصلنامه دانش حقوق عمومي، س۲، ش ۶، زمستان.
ـ حدادپور، امير (۱۳۸۹)، «تحقيقي در مورد کشور عراق» ۲۲ مرداد، در سايت «وبلاگ تخصصي جغرافيا»www.geo-haddadpour.blogfa.com/[ost-34.aspx
ـ حسين باقري، «بازيگران داخلي در ساختار سياسي عراق نوين و تأثير آن بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران»، فصلنامه آفاق امنيت، س ۵، ش ۱۹، تابستان ۱۳۹۲، (با تلخيص و اصلاح).
ـ سيدمحمد سادات، «ثوره العشرين» در پايگاه اينترنتي: www.zamane.ifo/3189/12
ـ صفاءالدين تبرائيان، انتفاضه شعبانيه (حماسه مقاومت اسلامي ملت عراق)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، خرداد ۱۳۹۱، ج اول (با تلخيص و تصرف).
ـ صلاحي، سهراب و علي بهادري جهرمي (۱۳۹۱)، «ساختارهاي اساسي جمهوري اسلامي ايران و جمهوري اسلامي عراق»، (مطالعه تطبيقي)، مجله مطالعات حقوق تطبيقي، دوره ۳، ش ۲، پاييز و زمستان.
ـ عبدالحليم رحيمي، تاريخ جنبش اسلامي در عراق (از ۱۹۰۰ تا ۱۹۲۴)، ترجمه جعفر دلشاد اصفهان، چهارباغ، ۱۳۸۰، ص ۱۸۱٫
ـ قانون اساسي عراق
ـ نصر، ولي، «پيامدهاي منطقه‌اي ناشي از احياي شيعي در عراق»، ترجمه علي پورقلي، در کتاب سامان سياسي در عراق جديد، تهران، دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي، ۱۳۸۶٫
ـ نوزعیم، محسن، «بررسی چالش‌ها و فرصت‌های عراق جدید برای منافع و امنیت ملی ایران»، ۹ شهريور ۱۳۹۴، در سایت: –http://anthropology.ir/article/29924
منابع خارجي
– Kazemi Ali-Asghar “The Dilema of Nation-Building and State Formation in the Post-saddam Iraq “،Journal of law and Politics ،۱ Vo.، No . 2، ۲۰۰۵ summer ، p 9.
-Nase Vali, Sunni Vsshiite Relgigions Rivalryin Iraq an Boyond: 2005 November, www.cfr.org.
