افغانستان؛ تلاقی و تباین طالبان، حکمتیار و داعش

فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال نوزدهم، شماره ۲، پياپي ۷۴، تابستان ۱۳۹۷؛ صفحات ۶۲-۱۰۱

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده:

* غلامحسین بشکنی

*دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی و پژوهشگر مسائل افغانستان

چکیده

 

با تداوم بنیادگرایی و افراط‌گرایی در افغانستان لزوم بازشناسی تفکرات افراطی امری ضروری به نظر می‌رسد. با شناسایی نقاط اشتراک و افتراق این تفکرات می‌توانیم پی به ریشه و بستر این جریان‌ها و حامیان آنها برده و ابعاد و زوایای تفکر آنها را بهتر بشناسیم. در این پژوهش با اتکا به مباحث مفهومی مربوط به «بنیادگرایی و افراط‌گرایی» تلاش شده است ضمن بررسی و ارزیابی جریان افراط و سوابق فکری، سیاسی، نظامی و حوزه عملیاتی هریک از سه جریان طالبان، حکمتیار وداعش، واکاوی از تلاقی و تباین هر سه گروه و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران ارائه شود. براین اساس به نظر می‌رسد یک نوع تلاقی در نظرات هر سه گروه به وجود آمده که بر ضد جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.

واژگان کلیدی

افراط‌گرایی، طالبان، داعش، حکمتیار، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

عنوان مقاله [English]

Afghanistan; Confrontation and Confluence between Taliban, Hekmatyar and ISIS

نویسنده  [English]

Gholam Hossein Bashkani

چکیده [English]

Abstract

With the persistence of fundamentalism and extremism in Afghanistan, the need to recognize extremist thoughts is essential. By identifying the common and different points of these thoughts, we can follow the root and context of these currents and their supporters, and we can understand the dimensions and angles of their thinking better. In this research, based on the conceptual issues related to “fundamentalism and extremism,” we tried to study the extreme and their intellectual, political, military, and operational background of each of the three streams of the Taliban, Hekmatyar and ISIS, as well as an analysis of their confrontation and confluence and its impact on the security of the Islamic Republic of Iran. Based on this, there seems to be a kind of confluence in the views of all three groups that are against the Islamic Republic of Iran.

واژگان کلیدی[English]

Keywords

Extremism – Taliban – ISIL – Hekmatyar – National Security of Iran

عنوان مقاله [العربية]

أفغانستان؛ مواجهة بين طالبان وحكمتيار و ISIS

چکیده [العربية]

المخلص

 

مع استمرار الأصولية والتطرف في أفغانستان‌، من الضروري الاعتراف بالأفكار المتطرفة. من خلال تحديد نقاط المشاركة والتمييز بين هذه الأفكار‌، يمكننا تتبع جذور وسياقات هذه التيارات ومؤيديها‌، ويمكننا أن نفهم بشكل أفضل أبعاد و زوايا تفكيرهم. في هذه الدراسة، استنادا إلى المناقشات المفهومی حول “التعصب والتطرف” حاولت تحقيق وتقييم التطرف والسجلات الفكري والسياسي والعسكري لکل التيارات ثلاثة مثل طالبان، حكمتيار و الداعش و تحليل الاختلاف و الاشتراکات في كل المجموعات الثلاث وتأثيرها على أمن جمهورية إيران الإسلامية. وبناء على هذا‌، يبدو أن هناك نوعا من التقاء وجهات نظر المجموعات الثلاث یکون ضد جمهورية إيران الإسلامية.

الكلمات المفتاحية

التطرف، طالبان، داعش، حكمتيار،  الأمن الإيراني

ـ امامی، حسام‌الدین، افغانستان وظهور طالبان، چاپ اول، تهران شاب، ۱۳۷۸٫

– احمدی، حمید، «طالبان ریشه‌ها علل ظهور و عوامل رشد «اطلاعات سیاسی و اقتصادی؛ ش ۱۳۱-۱۳۲، مرداد و شهریور ۱۳۷۷٫

ـ سید عباس حسینی، ائتلاف طالبان و داعش؛ ائتلافی بنیادی یا تاکتیکی مقطعی، بولتن هفتگی ش۱۳۴، مرداد۱۳۹۵ش، موسسه مطالعات ایران شرقی

ـ ایران برای مبارزه با داعش در افغانستان، با طالبان همکاری می‌کند، بولتن هفتگی ش۱۲۳، خرداد ۱۳۹۵٫

ـ آینده‌شناسی داعش درافغانستان ۲۰۱۷، ویژه‌نامه تحلیلی وکاربردی سال دوم، شماره ۲۸، مرداد ۱۳۹۵٫

ـ باستانی،حسین، رودربایستی با اسلام طالبانی، نشریه نوروز، ۲۴/۷/۸۰

ـ پایگاه خبری افغان نیوز، چهارشنبه ۲۵ دلو ۱۳۹۶٫

ـ پایگاه خبری افغان نیوز، ضرورت مهار پروژه‌سازی طالبان و داعش در افغانستان یک شنبه ۱۲ قوس ۱۳۹۶٫

ـ پهلوان چنگیز، عصر مجاهدین وبرآمدن طالبان، چاپ اول، تهران، قطره، ۱۳۷۰٫

ـ تفاوت‌های داعش و طالبان در افغانستان، © Sputnik، ۲۰/۵/۲۰۱۸٫

ـ حسینی، جاوید؛ پژوهشگر موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان (ایران شرقی)، بررسی فرضیه مثلث داعش خراسان، سرویس‌های امنیتی، گروه‌های محلی، بولتن هفتگی ش۱۷۷، تیر ماه ۱۳۹۶٫

ـ جعفریان، رسول مقالات تاریخی، دفتر ششم، چاپ اول، قم الهادی، ۱۳۷۸٫

ـ چرا طالبان هبت‌الله را انتخاب کرد؟ ویژه‌نامه تحلیلی و کاربردی سال دوم، شماره ۲۶، خرداد ۱۳۹۵٫

ـ حکمتیار و تغییر ساختاری حکومت وحدت ملی ۱۶ ثور ۱۳۹۶ ـ سایت شفقنا

ـ حکمتیار، دسایس پنهان ـ چهره‌ها عریان از خروج قوای روسی تا سقوط حکومت ائتلافی، نشرمداد، چاپ اول، ۱۳۷۹٫

ـ خبرگزاری بهارنیوز، ۱۷/۴/۹۴

ـ خبرگزاری رصد سه‌شنبه ۷ قوس ۱۳۹۶.

ـ داعش در چه مناطقی از افغانستان حضور دارد؟ خبرگزاری فارس، ۳۰ آذر ۱۳۹۴، قابل بازیابی در پیوند زیر: http://af. farsnews. com/politics/news/13940930000171

ـ داعش و احیای خلافت، ‌ویژه‌نامه تحلیلی و کاربردی سال اول- شماره ۱۵ دی ماه ۱۳۹۴٫

ـ سیدجواد صالحی وفاتح مرادی نیاز، دو فصلنامه علمی پژوهشی جامعه سیاسی جهان اسلام، دوره ۴، شماره ۱، بهار وتابستان ۱۳۹۵، مقاله بنیاد‌گرایی اسلامی داعش ـ القاعده: تمایز‌های ساختاری و ایدئولوژیکی.

ـ رحیمی، محمد، بعد سیاسی جهانی شدن و تأثیر آن بر تحول جامعه مدنی درافغانستان مدرن، پایان نامه کارشناسی ارشد بهار۱۳۸۳٫

ـ رشیداحمد، طالبان ـ زنان تجارت مافیا و پروژه عظیم نفت درآسیای مرکزی، ترجمه: نجله خندق، نشر بقعه، چاپ اول بهار ۱۳۸۲ش.

ـ رشید احمد، کابوس طالبان، ترجمه: گیلدا ایروانلو، چاپ اول، تهران هوای رضا، ۱۳۸۳٫

ـ زرنج نیوز. on ۱۶ سرطان ۱۳۹۶

ـ سجادی، سید عبدالقیوم، «طالبان؛ دین و حکومت»، علوم سیاسی؛ علوم سیاسی؛ شماره یک، سال اول، تابستان ۱۳۷۷٫

ـ شفایی اسدالله، ظهور و سقوط طالبانیسم، نشریه انتخاب، ۱۰/۹/۱۳۸۰٫

ـ شفقنا افغانستان شنبه ۵ جوزا ۱۳۹۷ صلح غنی معنایی جز طالب ندارد!

ـ شفقنا افغانستان، والی بلخ گلبدالدین حکمتیار رابه همدستی باگروه داعش متهم کرد. ۱۱سنبله ۱۳۹۶

ـ شنبه ۳۰ جدی ۱۳۹۶- پایگاه خبری افغان نیوز.

ـ شهرستانی، الملل والنحل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۵و

ـ طالبان از درون، سرگذشت و تحلیل طالبان از شکست تا بازگشت به میدان جنگ، موسسه مطالعات ایران شرقی، ‌ویژه‌نامه شماره ۴۲، سال چهارم، اردیبهشت ۱۳۹۷٫

ـ طالبانیسم بن بست گفتمان عقلایی، نشریه صدای عدالت، ۳۱/۶/۸۰

ـ عصمت اللهی محمد‌هاشم، جریان پرشتاب طالبان، چاپ اول، تهران، الهدی، ۱۳۷۸٫

ـ فصلنامه جهان اسلام، اندیشه‌سازان، ش۵۵، پاییز۹۲٫

ـ قراگوزلو، محمد، «افغانستان پایان همایش بنیادگران» اطلاعات سیاسی و اقتصادی؛ ش۱۷۳-۱۷۴، بهمن و اسفند ۱۳۸۰٫

ـ کابل (پژواک، ۱۵سرطان ۹۴): خواجه بصير احمدJul 06, 2015 – 14:41.

ـ کریمی حاجی خادمی، مازیار، مقاله تبارشناسی جریان‌های تکفیری ـ بررسی موردی جنبش طالبان در افغانستان، دوفصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، سال پنجم، شماره نهم، بهار و تابستان ۱۳۹۵٫

ـ گسترش اختلافات ميان طالبان و داعش مي‌تواند روندصلح را تسريع سازد، محمد حسن خطاب Jun 06, 2015 – 16:20 کابل (پژواک، ١٦جوزا ۹۴)

ـ گسترش اختلافات ميان طالبان و داعش مي‌تواند روندصلح را تسريع سازد، محمد حسن خطاب Jun 06, 2015 – 16:20 کابل (پژواک، ١٦جوزا ۹۴)

ـ مارسدن، پیتر، طالبان جنگ مذهب و نظام جدید در افغانستان، ترجمه: کاظم فیروزمند، نشر مرکز چاپ اول اسفند۱۳۷۹٫

ـ کنیازف، الکساندر، ماهیت همکاری داعش و طالبان و تأثیر احتمالی بر کشورهای آسیای مرکزی، بولتن هفتگی شماره ۲۰۶، دی ماه ۱۳۹۶، موسسه مطالعات ایران شرقی.

ـ مژده، وحید، افغانستان ده سال سلطه طالبان، چاپ اول، نشرنی، ۱۳۸۲٫

ـ مصاحبه با نجیب منلی مشاور مطبوعاتی شورای امنیت ملی افغانستان مصاحبه کننده: عاشق حسین طوری مترجم: حامد حسین سیماب. ایران پشتو رادیو. دوشنبه, ۰۶ جولای ۲۰۱۵ ۱۵:۴۳٫

ـ ملازهی، پیرمحمد، ریشه‌های تاریخ ناامنی وبحران درافغانستان، فصلنامه فرهنگ اسلامی، مرداد ۱۳۹۳، شماره ۱۳٫

ـ موسویان، سید عبدالمجید، جریان وهابیت در شریان طالبان، نشریه جمهوری اسلامی، ۷/۶/۱۳۷۷٫

ـ میلی، ویلیام، افغانستان طالبان و سیاست‌های جهانی، مترجم: عبدالغفار محقق، نشر ترانه: مشهد، ۱۳۷۷٫

ـ نقش دین در تحولات سیاسی افغانستان، (WWW. DARI. IRIB. IR)

ـ جهانبخش، محمدتقی، کارشناس مسائل افغانستان و پاکستان ۳۱ تیر ۱۳۹۴، شناسه خبر: ۳، ۱۳۸۴، اندیشکده راهبردی تبیین،

ـ همکاری نانوشته داعش و طالبان در عملیات‌های پیچیده، بولتن هفتگی ش۱۷۴، خرداد ۱۳۹۶، موسسه مطالعات ایران شرقی.

ـ هوشنگی، حسین و پاکتچی، احمد، بنیادگرایی و سلفیه، انتشارات دانشگاه امام صادق، چاپ اول ۱۳۹۰٫

ـ ویژه‌نامه تحلیلی و کاربردی سال اول- شماره ۱۵ دی ۹۴ چکیده دیدگاه‌های وحید مژده درباره مسائل افغانستان، موسسه مطا لعات ایران شرقی.